Baza Radikaro Oficiala kun difinoj [Luiz Portella] (fb2) читать онлайн

[Настройки текста] [Cбросить фильтры]

Baza Radikaro Oficiala kun difinoj.

de Akademio de

Esperanto.

Difinoj nur per radikoj,

kiuj estas difinitaj

Luiz Portella

rekta metodo

Antaŭparolo

Kelkaj homoj emas aldoni la finaĵon -o al vortoj de siaj gepatraj

lingvoj. Sed tio igas Esperanton nekomprenebla al homoj de aliaj landoj.

Do, ne estas bona ideo inventi novajn radikojn nur por ke Esperanto

iĝu pli simila al iu gepatra lingvo. Pli bone ke Esperanto restu lingvo

facila, regula, kaj internacia. Resume, ke ĝi restu kiel “la bona lingvo”,

kiel difinis Claude Piron.

La progreso de nia socio postulas ja la uzon de novaj konceptoj, de

novaj vortoj. Sed antaŭ ol krei neologismojn, ni devas kontroli ĉu ne eblas

uzi la fundamentajn kaj oficialajn radikojn, por konservi la internaciecon,

regulecon kaj facilecon de Esperanto.

Koni la Fundamenton de Esperanto kaj la Bazan Radikaron Oficialan

estas devo de ĉiu bona Esperantisto.

La Baza Radikaro Oficiala estas listo de vortoj faritaj de la Akademio

de Esperanto, en kiu oni kolektis ĉiujn oficialajn kaj fundamentajn radikojn

kaj listigis ilin laŭ ofteca kriterio.

Krom tiu nepra graveco, ĉi tiu verko prezentata en alloga, portebla

formato, estas bonega instruilo.

Por flue regi lingvon oni devas pensi rekte en tiu lingvo, oni evitu

tradukojn. La rezultoj de rektaj metodoj estas ĝenerale superaj kompare

kun metodoj, kiuj ofte uzas tradukojn.

En ĉi tiu libreto la lernantoj povas konsulti la plej gravajn vortojn de

Esperanto, kaj lerni ilin per Esperanta difino. Tiel oni

kreas rapidan vojon inter la koncepto kaj la vorto en Esperanto, sen la

devojo de la traduko. Se dum leciono lernanto demandas tradukon de iu

vorto, anstataŭ simple traduki ĝin, la instruisto povus laŭtlegi la difinon.

Tiel la instruisto instruos Esperanton per Esperanto.

Ci tiu llustrita Oficiala Radikaro estas ege utila konsultilo, kiu devus

esti en la poŝo de ĉiu lernanto de Esperanto.

Emilio Cid

Klarigoj

La Baza Radikaro

Oficiala havas nau grupojn, lau ofteco kaj utilo. La finaĵojn, prefiksojn

kaj sufiksojn, do la vort-konstruajn ilojn, mi apartigis en grupon 0.”

Baza Radikaro Oficiala estas kreaĵo de Akademio de Esperanto.

0 iloj

1-9 radikoj laŭ ofteco kaj utilo

X aldonoj (oficialaj)

Y aldonoj (ne oficialaj)

* plej oftaj kaj utilaj radikoj (grupoj 0-6)

Aliaj indikoj

(Apis) scienca nomo de besto aŭ kreskaĵo.

( tr ) transitiva verbo

( ntr ) netransitiva verbo

(x) transitiva kaj netransitiva verbo

prep. : prepozicio

llustrita OREL

difinoj aŭ klarigoj: 2.656

2.479 el Baza Radikaro Oficiala;

161 bazaj oficialaj;

16 bazaj ne oficialaj.

bildoj: ĉ. 520

-a* finaĵo por adjektivoj (alta,

monda, bela) 0

abelo eta besto (in-

sekto), kiu produktas

mielon ( Apis ) 8

abio pingloarbo ( Abies) 7 ©*

abomeno malamego ĉu pro

fizika ĉu pro morala kialo 8

aboni (tr ) ade ricevi, laŭ kontrakto,

gazeton, servon ktp 8

abrikoto flavoranĝa fru-

kto de abrikotujo ( Pru -

nus armeniaca) 9

abrupta malagrable subita 9

absoluta senkondiĉa, malrelativa 9

abstini ( ntr) ne permesi al si, pro

principo, iajn plezurigajn agojn

(manĝi, trinki, fumi, ktp) 9

abstrakta malkonkreta; estanta en

pensoj x

absurda kontraŭa al la komuna sa-

ĝo (la ideo pri la senfina movo

estas absurda) 9

abunda estanta en pli ol sufiĉa

kvanto 7

acida kun akra gusto, kiel citrono 7

-aĉ- vortparto esprimanta malbo-

necon, malbonan kvaliton (mal-

bela, maltaŭga domo: domaĉo) 9

aĉeti* ( tr ) akiri per | $

mono (oni vendas rŝpi

ion, mi aĉetas ĝin) 3 -H—2^

-ad-* vortparto esprimanta daŭran

agon aŭ ripetiĝon (lernado, pa-

fado) 0

adapti ( tr) taŭgigi ion 9

adepto homo, kiu akceptis kaj sek-

vas iun idealon x

adiaŭ vorto por saluto je foriro 7

adiaŭi ( tr ) saluti ĉe eliro x

adicii ( tr) aldoni, kunigi nombrojn

en unu solan (1 + 1 = 2) 8

adjektivo vorto esprimanta kvali-

ton 8 (v) -a

administri ( tr) zorgi pri aferoj de

entrepreno aŭ persono 8

admiri (tr) miri pro beleco aŭ su-

pereco 8

admoni ( tr ) kuraĝigi per parolo al

ago aŭ al plenumo de devo 8

adopti (tr) laŭleĝe alpreni iun kiel

sian propran filon aŭ filinon 8

adori (tr) amegi; respektegi kiel

dion 9

adreso* precizaj indikoj por atingi

iun aŭ ion 5

adverbo nevariebla vorto espri-

manta lokon, tempon aŭ mani-

eron 9 (v) -e

advokato jura reprezentanto kaj

defendanto ĉe juĝdiskutoj 8

aero* spirebla nesimpla gaso, kiu

ĉirkaŭas la teron 4

afabla* plaĉa per ĝentileco, agra-

blaj vortoj kaj komplezoj 3

afero* io ajn en la mondo, konkreta

aŭ abstrakta 2

afiŝo sciigo al la publiko sur papero

kaj ordinare gluita sur muro 8

aflikti (tr) morale suferigi 9

afranki (tr) pagi sendkoston 8

Afriko

Afriko mondoparto sude de Eŭro-

po 9 (b) pĝ 98

agento peranto, ĝenerale dungita

por peri difinitan aferon 9

agi* ( ntr ) fari ion 5

agiti (tr) moveti rapide kaj ripete 9

aglo rabobirdo ( Aquila) 7

agordo ĝustigo de apara-

to, muzikilo ... 7

agrabla* plaĉa, kiu donas plezu-

ron (agrabla vetero) 4

aĝo* kiomo de la tempo, ekde la

naskiĝo 4

ajlo bulba kreskaĵo

kun akra odoro (Al-

lium sativum) 9

ajn* vorteto, kiu almetiĝas apud

vortoj demandaj aŭ sendifinaj por

insisti pri la nedifiniteco 1

-aĵ-* vortparto esprimanta ion,

kion oni povas tuŝi (estaĵo, ma-

nĝaĵo) 0

aĵo konkreta afero, io tuŝebla x

akademio societo pri iu temo 9

akceli (tr) plirapidigi 8

akcento plilaŭtigo de voĉo sur difi-

nita parto de vorto 9

akcepti* (tr) konsenti ricevi ion,

kion iu donas aŭ proponas 4

akcidento malfeliĉa okazaĵo 7

akcio atesto pri partopreno en la

kapitalo de financa societo 9

akiri* (tr) havigi al si 6

akno eta kaj ruĝa ŝvelaĵo sur la

haŭto 9

akompani* (tr) esti aŭ iri kun iu

aŭ io 6

akordo sameco de sentoj aŭ opinioj

inter personoj 9

akra* tranĉa aŭ pika 6

akrido saltinsekto,

kiu muzikas kaj

manĝas kreskaĵon ( Acrida ) 9

akso rekta linio, ĉirkaŭ

kiu turniĝas korpo 9 ViTvi/

aktiva agema, laborema 9

akto parto de teatraĵo; oficiala

atesto 9

aktoro teatra aŭ kina ludisto 9

aktuala nuntempa 9

akurata okazanta je ĝusta tempo 8

akuzativo -n x (b) pĝ 08 (v) -n

akuzi (tr) kulpigi 9

akvo* fluaĵo el riveroj kaj maroj

(H 2 oy

al* prep. esprimanta direkton (ri-

gardi al la strato) 1

alarmo signalo por ano-

nci danĝeron 9

alaŭdo birdo (Alauda) 9

albumo bindaĵo en formo

de libro, por konservi no-

tojn, fotografaĵojn ktp 8

aleo vojo en ĝardeno aŭ parko 9

alfabeto listo da ĉiuj literoj de iu

lingvo (a, b, c, ĉ, d .. . ) 9

algo kreskaĵo vivanta en

aŭ sur akvo 9 ©*■

alia* alia aĵo = ne tiu aĵo 2

alkoholo esenca parto de brando,

vino kaj aliaj ebriigaj likvaĵoj

(C 2 H 5 OH kaj aliaj OH ) 8

almenaŭ* vorto por diri “ne malpli

ol” 1

anuso

almozo mondonaco, monhelpo al

malriĉulo 8

alta* vertikale granda 2 (b) pĝ 07

alterni ( ntr ) sekvi lauvice unu la

alian (la sezonoj alternas) 9

aludi (x) nerekte paroli pri iu aŭ io 9

alumeto ligna peceto,

kiu ekbrulas per frota- ^

do 7

aluminio arĝentkolora malpeza me-

talo ( Al ) 9

amara maldolĉa por la gusto 9

amaso* multnombra, ĝenerale sen-

orda aro 4

amatoro neprofesiulo 9

ambasado ambasadora aro de dele-

gitoj 9

ambasadoro plej alta reprezen-

tanto de iu ŝtato ĉe alia ŝtato 9

ambaŭ* unu kaj alia kune 1

Ameriko mondoparto okcidente de

Afriko kaj Eŭropo 9 (b) pĝ 98

ami* ( tr ) havi koran inklinon por

iu 2

amiko* persono, kiu estas korligita

kun alia pro inklino sed ne pro

seksamo, nek pro familianeco 2

amori ( ntr ) seks-kuniĝi x

amplekso grado de grandeco 8

ampolo eta botelo por kelkaj celoj 9

amuzi* (tr) agrable distri kaj gaj-

igi 5

-an-* vortparto esprimanta mem-

brecon (afrikano, estrarano) 0

anaso naĝbirdo ©♦

( Anas ) 8

anekdoto mallonga,

sprita rakonto 9

angilo serpentosimila manĝebla fi-

ŝo ( Anguilla ) 9

angulo* grado de malfermo /

inter du linioj aŭ muroj, /

kiuj tuŝas unu la alian 4 A_

anĝelo loĝanto en

ĉielo, ĝi povas helpi

teranojn 8

animalo vivulo, kiu ne estas kres-

kaĵo, ĝi kapablas senti kaj sin

movi 8

animo* nekorpa parto de la homo,

iuj taksas ĝin senmorta 5

ankaŭ* vorto por diri “kaj plie”,

“same”, “egale kiel aliaj” (ankaŭ

mi ploris) 1

ankoraŭ* ĝis la nuna momento; de-

nove, ree, plue 1

ankro pezaĵo por fiksi ŝi-

pon x ©*

anonci* (tr) publike sciigi 6

ansero naĝbirdo simila ta-

men pli granda ol anaso

(Anser) 9

anso iu ajn tenilo kun formo de tas-

tenilo y (b) taso

anstataŭ* prep. pordiri: en la loko

de, en la rolo de, en la funkcio de 1

-ant-* vortparto por diri, ke la ago

plu daŭras, rilate al kiu agas:

manĝanto estas tiu, kiu manĝas 0

(b) pĝ 09

antaŭ* prep. por diri “en tempo

pli frua”, "en loko fronte al” 1

antikva tre malnova x

anuso truo, per kiu la bestoj fe-

kas x

aparato

aparato kunaĵo de objektoj aŭ in-

strumentoj servanta por plenumi

ion (telefono, televidilo ...) 7

aparta* malkuna 4

apartamento komforta loĝejo 8

aparteni* ( ntr) esti ies posedaĵo;

esti parto de io 6

apenaŭ* vorto por diri “ne pli mul-

te ol”, “preskaŭ ne” (ŝi apenaŭ

aŭdis vin) 1

aperi* ( ntr ) sin vidigi 4

aperturo malfermaĵo 9 ©

apetito deziro manĝi 8

aplaŭdi (x) montri apro-

bon per batado de unu

mano kontraŭ alia 9

apliki ( tr ) uzi por praktiko teoriajn

sciojn 9

apogi* ( tr ) subteni por ke io ne

falu 6

apostolo unu el 12 vokitoj de

Kristo 9

apoteko ejo por kuraciloj, kie oni

vendas aŭ disdonas ilin 8

aprilo* la kvara monato de la jaro 5

apro sovaĝa porko

(Sus scrofa) 9 ©*■

aprobi* ( tr) opinii

ion bona 6

apud* prep. esprimanta proksime-

con 1

-ar-* vortparto esprimanta kolek-

ton da samspecaj aĵoj, kiu for-

mas unu apartan tuton (stelaro,

homaro) 0

araneo eta besto,

kiu teksas reton

(. Aranea ) 8

aranĝi* ( tr ) meti laŭ ĝusta ordo;

pretigi (aranĝi kongreson) 5

arbitra libervola, senkontrola 9

arbo* ligna daŭra kres-

kaĵo kun alta trunko 3

©♦

arda varmega 8

areo mezuro de surfaco (m 2 , km 2 ,

cm 2 ...) x

arĝento* valora metalo (Ag) 5

arko parto de kurbo, precipe de

cirklo 8

armeo organizita aro de militistoj

de iu ŝtato 7

armi* (tr) provizi per armiloj, tio

estas, per diversaj iloj por atake

vundi, mortigi ktp 6

armo* la tuto de armiloj 6

arterio tubeto, kiu kondukas la

sangon el la koro ĝis ĉiuj partoj

de la korpo 9

artiko loko, kie kunligiĝas du os-

toj aŭ membroj, tiel ke ili povas

moviĝi unu rilate al alia 9

artikolo teksto en gazeto; gra-

matika difinilo (la vorteto la, en

Esperanto) 7

arto* tuto de scioj kaj reguloj

akirita per studo, uzebla por iuj

rezultoj 3

-as* finaĵo por verboj, kiam temas

pri la nuna tempo (vi legas) 0 (b)

pĝ 09

asekuri (tr) garantii per kontrakto

kontraŭ monata pagado, ke se

okazos akcidento, tiam venos

mono por pagi la perdon 8

Azio

asembleo kunsido por oficialaj de-

cidoj 9

aserti (tr) firme certigi 9

asfalto nigra planko por stratoj 9

asisti (tr) pro ofica devo ĉeesti

por helpi profesoron, pastron,

kuraciston 9

asocio grava societo 8

aspekti (ntr) ŝajni 7

-at-* vortparto por diri, ke la ago

plu dauras, rilate al kiu ricevas la

agon: vidato estas tiu, kiun oni

vidas 0 (b) pĝ 09

ataki* (tr) komenci batalon kon-

traŭ malamiko 6

atendi* (tr) resti ĝis iu alvenos au

io okazos 3

atenta* turnanta kaj fiksanta siajn

mensajn kapablojn al io 4

atesti (tr) certigi ion, ĉar oni vidis,

aŭdis aŭ spertis tion 8

atingi* (x) veni ĝis iu loko aŭ re-

zulto 5

Atlantiko parto de la oceano 9 (b)

pĝ 98

atmosfero la aero ĉirkaŭ nia plane-

do x

atomo tre eta ero de la

aĵoj 9 ©*

aŭ* vorteto uzata por elekto: ĉu vi

trinkos teon aŭ kafon? 1

aŭdaca ege kuraĝa, maltima 9

aŭdi* (tr) uzi la orelojn 3

aŭgusto* la oka monato de la jaro 5

aŭskulti* (tr) atenti

por aŭdi 4

Aŭstralio lando oriente de Afriko 9

(b) pĝ 98

aŭto = aŭtomobilo 8

aŭtobuso granda aŭ-

tomobilo; pluraj per-

sonoj povas uzi ĝin samtempe 7

aŭtomato maŝino kapabla mem

regi ĉiujn, aŭ almenaŭ iujn, siajn

funkciojn 7

aŭtomobilo motora ve-

turilo, kutime kun kvar

radoj, por stratoj 8

aŭtoritato influo bazita je respek-

to 8

aŭtoro verkinto; kreinto 9

aŭtuno* sezono post somero kaj

antaŭ vintro 4 (b) pĝ 13

avantaĝo tio, kio donas ian supere-

con; tio, kio enhavas pli grandan

utilon 9

avara* tro ŝparema 6

aveno greno (Avena) 9

aventuro neatendita kaj riska neor-

dinara okazaĵo 7

avenuo larĝa strato 8

averti* ( tr ) antaŭsciigi kaj atentigi

iun pri io 6

aviadilo veturilo

por la ĉielo ©"►

(aviad/il/o) 8

avida fortege deziranta ion 8

avo* patro de patro aŭ patro de

patrino 4

azeno* besto simila al

ĉevalo (Equus asi-

nus) 5

Azio mondoparto oriente de Eŭ-

ropo 9 (b) pĝ 98

babili

babili (x) paroli intime 7

bacilo speco de bakterio kun formo

de bastono 9

bagatelo afero ne grava 9

baki (tr) kuiri per varmo, ne per

flamo 8

bakterio ege eta vivaĵo kiu

kauzas putradon, puson kaj

diversajn malsanojn 9

balai* (tr) purigi per speciala

ilo 6 (balailo ©* ) M

balanci (tr) movi ion tiel, ke ĝi al-

terne leviĝas kaj malleviĝas 8

balbuti (tr) malklare paroli pro

nevolaj haltoj kaj ripetoj 9

baldaŭ* post mallonga tempo 1

baleno la plej granda besto de la

Tero, ĝi estas mamulo, kiu vivas

en maro (balaena) x

balo festo por danci 9

balono malrapida flugi- .

lo, kiu flugas pro mal-

libera malpeza gaso 7

baloti ( ntr ) voĉdoni; (tr)

elekti iun por posteno 9

bambuo altegaj kreskaĵoj, ili estas

uzataj por fari meblojn, domojn

kaj aliajn aferojn ( Bambusa ) 9

banano frukto el bananujo,

kun flava ŝelo kaj ete dolĉa I

blanka karno (Musa) 9

bandaĝo tuko por pro-

tekti vundon 9

bani* (tr) meti iun

aŭ ion en akvon porr^fĵl

lavado 5 a J3r

banko entrepreno por

financo kaj mono 7 ©♦

banto ornama nodo 9 EN

bapti (tr) oficialigi al-

venon de iu al reli-

gio; doni nomon 9

barakti (ntr) forte movi siajn

brakojn kaj krurojn por sin libe-

rigi 8

barbiro ulo, kiu samtempe estas

razisto, kombisto kaj har-ton-

disto 9

barbo* haroj de vango

kaj mentono 6 ©♦

barelo ligna ujo por lik-

vaĵo 8

barko eta veturilo por

akvo, kiu ne havas <

ĉambron 9

baro* io, kio malhelpas trairon aŭ

agadon 6

basko pendanta parto de vesto 9

bastono* eta stango, ĝenerale el

ligno, por helpi piediron 6

batali* (ntr) peni venki iun 4

.. «G

bati* (tr) forte

frapi 3 ©♦ T

bazaro vendejo kun pluraj diversaj

sendependaj vendobudoj 8

bazo malsupra parto de aĵo; ĉefa

parto de ideo 8

i2 ^

boato

bebo infaneto 8 ©+

bedaŭri* ( tr ) esti malfeliĉa pro

okazaĵo aŭ perdo 6

beko* malmola parto

de buŝo de birdo 6

bela* havanta kvalitojn, kiuj plaĉas

al vidado aŭ aŭdado 2

bendo aĵo kaj longa kaj mallarĝa 9

beni (tr) peti dion gardi ion aŭ iun 8

benko* meblo por (

sidi 5

benzino likvaĵo (el \<=

petrolo) kiu movi- ^

gas motoron 8

bero ia ajn eta karneca

frukto 7

besto* animalo, kiu ne

estas homo 4 b

beto manĝebla kreskaĵo,

uzata ankaŭ por pro-

dukti sukeron ( Beta ) 9

betulo arbo kun hela

ŝelo, kun tre flekseblaj

branĉoj ( Betula ) 8

bezoni* ( tr ) esti en situacio, kiu

postulas ion 3

biblioteko librejo, kie eblas legado

aŭ prunto de libroj 8

biciklo veturilo kun

du radoj, movata ,

per la kruroj 8

bieno kampara ter-posedaĵo 7

biero alkohola trinkaĵo el greno

(ĝenerale kun 5% de alkoholo) 7

bifsteko maldika ros-

tita tranĉaĵo de bo-

va viando 9

bildo* videbla aspekto de aĵoj, vera

aŭ fotografita, pentrita ktp (ĉe

biciklo estas bildo de biciklo) 3

bileto (plej ofte pagi-

ta) papero por uzi

ion (eniri kinejon,

vojaĝi per aviadilo) 7

bindi ( tr ) kudri foliojn de libro, kaj

surmeti al ĝi rigidan kovrilon 9

birdo* besto kun du piedoj, flugiloj

kaj plumoj (>4ves) 3 (b) anaso,

hirundo, korvo

blanka* kun koloro de neĝo aŭ lak-

to 3 (b) pĝ 100

blasfemi ( tr ) diri ofendajn vortojn

al dio aŭ pri dio 9

bleki ( ntr ) krii (valida por bestoj,

por pluraj bestoj estas speciala

vorto: boji, muĝi ...) 9

blinda sen vid-kapablo 7

bloko granda kaj peza maso de

materialo 9

blonda kun haroj kies koloro estas

inter ora kaj flava 7 (b) pĝ 100

blovi* ( ntr ) ekmovi

la aeron per buŝo;

(tr) per buŝo puŝi

la aeron sur aŭ en ion 6

blua* kun koloro de la ĉielo kiam

ne estas nuboj 4 (b) pĝ 100

bluzo vestaĵo por la supra parto de

la korpo 8

bo-* vortparto kiu indikas parence-

con pro edziĝo (bofilo: edzo de

filino; bopatro: patro de edzo aŭ

edzino) 0

boato barketo 8 ©*

boji

boji ( ntr ) hunde bleki 8

boli* ( ntr ) esti iĝanta fv

de likvaĵo al gaso (ak-

vo bolas je 100 °C) 6

bombo eksploda armi- ic

lo x ©* (^)

bombono frandaĵo 8

bona* kun ĝustaj ecoj 2

(b) pĝ 07

bonvoli afable konsenti

(bon/vol/ i) 9

bordo* strio de tero ĉe akvo 4

bori ( tr ) fari mal-

larĝan truon per

speciala ilo 8

borso kunveno de komercistoj, ka-

sistoj kaj aliaj personoj, kiuj

komercas valorpaperojn aŭ diver-

sajn varojn. 9

botelo* vazo ĝenerale vitra kun

mallarĝa kolo por teni likvaĵon 6

(b) vino

boto alta ŝuo 7 ©♦

bovlo vazo sen kolo 9

bovo* granda mambes-

to bredata por vian-

do kaj lakto (Bos) 5

braceleto ornamaĵo por ^

la brako (brak-ringo) 9

brako* supera membro de

homo, kie estas la mano 4

brakumi ( tr ) ĉirkaŭigi ion

per ambaŭ brakoj (brak/

um/i) 8

branĉo* neĉefa su-

pera parto de arbo;

parto de la tuto 6

(arbo kun kvar branĉoj )

brando alkohola trinkaĵo kun pli ol

35% de alkoholo 9

brasiko diversforma kre-

skaĵo ( Brassica ) 7 ir

brava ege lerta kaj sen-tima ĉe iu

ajn situacio 8

bredi (tr) vivigi malliberajn bestojn

por homa uzo 9

bremso ilo por haltigi aŭ malra-

pidigi maŝinon 8

breto horizontala ta-

bulo por lasi aĵojn

surĝi 7

brido rimeno por la kapo de bestoj,

per kiu oni kondukas ilin 9

briko ŝtono aŭ kvazaŭ- ~ fefel +

ŝtono per kiu oni fa-

ras murojn 7 ^

brili* ( ntr ) hele lumi 4 ©*

brokanti (x) vendi uzitajn ,

aĵojn por plua uzado 9

bronzo metalo, miksaĵo de kupro

( Cu ) kaj stano ( Sn ) 9

broso* ilo por pur-_

igi meblojn

kombi harojn

broŝuro maldika presaĵo ne bindita

(ilustrita OREL estas broŝuro) 8

brovo arkoforma haroj

super la okulo 8

brui* ( ntr ) fari sonojn, kiuj estas

nek muzikaĵo nek parolo (maro

bruas, infano plore bruas) 4

bruli* ( ntr ) finiĝi (esti konsumata)

per fajro 3

bruna* kun koloro de ĉokolado 5

(b) pĝ 100

»or pur- -p-j

Djn aŭ 'V-VjrrrjtĵP

rojn 6

brusto* parto de la korpo, ekde la

kolo ĝis la ventro 5

bruto kvarpieda paŝtobesto (bovo,

ĉevalo, porko ktp) 9

bubo petola knabeto 8

buĉi ( tr ) mortigi bruton por man-

ĝado 9

budĝeto antaŭkalkulo pri en- kaj

el-spezoj 9

budo simpla ĉambro ne por loĝi

(telefonbudo, butika budo) 8

bufo besto simila tamen pli ,

granda ol rano (Bufo)*

bukedo fasko de floroj 9 0*

buklo volviĝanta fas-

keto da haroj 9

buko ilo por fiksi zo-

non 9 EK ^

bulbo dika subtera parto de iuj kre-

skaĵoj (beto, cepo ...) 9

bulko eta pano 9

bulo io ajn kun formo de globo

(bulo el viando, neĝo, papero) 7

bulteno regule aperanta informilo 9

bulvardo larĝa strato por promeni 8

burĝo urbano nek riĉa nek malriĉa 7

burĝono ŝvelaĵo en kreskaĵo, kiu

fariĝos folio aŭ floro 9

buso = aŭtobuso^

buŝo* truo en kapo

de homo aŭ besto,

per kiu ĝi manĝas 3

butero* graso el lakto 5

butiko vendejo 8

butono* ornamaĵo

por fermi veston;

malgranda klavo 6

bv. bonvolu x

ajo au

cedi ( ntr ) ne kontraŭstari; trans-

doni posedaĵon aŭ rajton al alia

persono 8

celi havi volon realigi, atingi x

celo* tio, kion oni celas 4

cemento ĉefa substanco por ku-

nigi brikojn kaj do fari murojn kaj

domojn 8

cent* 100 1 ; ducent 200; tricent

kvar 304

centimetro mezur-unuo de longo,

kiu estas centono de metro (0,01

metro) 9

centralo ĉefa nodo en iu ajn reto

(telefon-centralo ktp) 9

centro la mezo de cirklo,

loko 7

cepo kreskaĵo, kies bul-

bo estas uzata kiel le- |

gomo (Allium cepa) 9

cerbo organo en la kapo,

per kiu vi pensas 8 *-\ (

ceremonio formo de agado dum

oficiala solena festo x

certa* eco de io, pri kio tute ne

estas dubo 3

cervo besto kies viro ha- '

vas grandajn kornojn

( Cervus ) 9

cetera* ĉiu restanta, ĉiu alia; ĉiu,

kiun oni ankoraŭ ne menciis 5

ci ununombra vi (malofte uzata)

(kiel ci fartas?) x

cifero

cifero* aro da signo por nombroj

(1 2 3 4 5 6 7 8 9 0) 6

cigaredo tabako v

volvita en papero /J

por fumado 7 ^ ) )

cigaro tabako volvita

en tabak-folio por

fumado 9

cigno granda, ĝenerale

blanka naĝbirdo kun

longa kolo ( Cygnus ) 9

cikado insekto kiu

muzikas (Cicada

kaj aliaj) 9

cikatro signo de vundo

saniĝo 9

ciklo vico de fenomenoj,

tiĝas en sama ordo 7

cikonio granda birdo

kun longaj kruroj

( Ciconia ) 9

cinamo ŝelo de cinamujo, uzata

kiel spico ( Cinnamomum ) 9

post re-

kiu ripe-

cindro griza restaĵo de brulado 9

cirkelo ilo por desegni cirkloj 9

cirklo ebena ronda kurbo 9 EK

cirkonstanco situacio de

afero kunligita al alia

afero, kiu okazas 8

cirkulero sciiga letero sendita al

pluraj personoj 9

cirkuli ( ntr ) rond-ire moviĝi 9

cirkvito aro de vojoj, tra kiu tra-

fluas elektro 9

ciro pasto por briligi kaj protekti

ŝuojn el ledo 9

citi (tr) ripeti vortojn aŭ tekston

de iu alia; mencii 8

citrono frukto de citro- j

nujo, ov-forma kun '—

hele flava ŝelo (Citrus limon) 7

civila ulo, kiu estas nemilitista,

nereligiista kaj nepolitikista 9

civilizi ( tr ) morale, intelekte kaj so-

cie mildigi 8

civito aro de ŝtatanoj kun politikaj

rajtoj el la tuta ŝtato 9

ĉ. ĉirkaŭ (proksimume) x

ĉagreni (tr) kaŭzi malplezuron al

iu 8

ĉambro* aparta ejo de domo, dis-

igita per muro, kun pordo al eks-

tero aŭ/kaj al alia ĉambro 2

ĉapelo* kap-vesto kun

ĉirkaŭrando; la signo t

sur literoj kiel ĉ 4

ĉapitro* ĉiu parto de libro, kun

aparta titolo aŭ/kaj numero 6

ĉapo senranda

ka p-vesto 7

ĉar* vorteto por klarigi ion: "pro

tio, ke” (mi ridas, ĉar vi grima-

cas) 1

ĉarma plaĉa kaj loga 7

ĉaro malnova

veturilo ti-

rata de be-

sto por batalo; ŝarĝ-veturilo 9

danci

ĉarumo eta ĉaro kun unu rado, kiu

estas puŝata de homo (ĉar/um/

o) 9

ĉasi* (tr) postkuri beston por ĝin

kapti 6

ĉe* prep. esprimanta proksimecon

(sidi ĉe la fenestro) 1

ĉeesti (x) esti en iu loko, kiam io

okazas (ĉe/est/i) 9

ĉef-* vortparto por diri ke io es-

tas la plej grava aŭ alt-ranga

(ĉefurbo, ĉefministro ktp)°

ĉefa la plej grava x

ĉeko papero, kiu raj-

tigas iun ricevi mo-

non el la banko 8

ĉelo ĉambreto por unu persono;

ero de vivanta korpo 9

ĉemizo* maldika ves-

to por la supra par-

to de la korpo 6

ĉeno ligilo el kunligitaj ringoj 8

ĉerizo bongusta ruĝa

frukto el ĉerizujo ( Pru -

nus avium, Prunus ce-

rasus) 8

ĉerko kesto, en kiu oni (\S ? > s

metas mortinton 9

ĉerpi (tr) preni likvaĵon el iu loko;

elpreni, eltiri 8

ĉesi* ( ntr) ne esti plu, ne agi plu,

interrompiĝi 5

ĉevalo* besto kvar-

pieda uzata kiel

tir- kaj rajd-besto

(Equus caballus) 3

ĉi* vorteto esprimanta proksime-

con 1

ĉia* de ĉiu speco, de ĉiu kvalito 1

ĉial pro ĉia kaŭzo 9

ĉiam* en ĉiu tempo 1

ĉie* en ĉiu loko 1

ĉiel* laŭ ĉia maniero 6

ĉielo* spaco super ni, kie estas la

steloj 3

ĉies de ĉiu; kiu apartenas al ĉiu 9

ĉifi ( tr ) malorde kunpremi aŭ faldi 9

ĉifono eluzita ŝtofo aŭ vestaĵo 7

ĉio* ĉiuj aferoj; la tuto 1

ĉiom la tuta kvanto 9

ĉirkaŭ* prep. signifanta “en ĉiuj

flankoj de”; proksimume 1

ĉiu* sen escepto 1

-ĉj- vortparto esprimanta karecon

(por viro) (patro = paĉjo; Petro

= Peĉjo) 9

ĉokolado dolĉa

manĝaĵo el ka-

kao kaj sukero 7

ĉu* vorteto por enkonduki deman-

don: ĉu vi komprenas? ĉu li ve-

nos? 1

d-ro doktoro x

D.V.D. lum-disko r

da* prep. uzata por mezuro (glaso

da vino, 60 paĝoj da teksto) 1

danci* ( ntr ) movi sin, siajn brakojn

kaj gambojn laŭ muzikaĵo 6

dando

dando viro, kies ĉefa zorgo estas

vesti laŭ modo 9

danĝero* ebleco de malbono, de

malfeliĉo 5

danki* (x) (iun aŭ al iu) montri sin

feliĉa pri io 3

dato preciza tempo: 2007/09/23 7

datumo informo en formo trakte-

bla per komputilo v

daŭri ( ntr ) ade esti, ne ĉesi 7

daŭro* tempo dum kiu io okazas 4

de* prep. esprimanta posedon,

devenon, kaŭzon kaj komencan

punkton en la tempo aŭ spaco

(dentoj de leono; de la patro mi

ricevis libron; li paliĝis de timo;

de hodiaŭ ĝis morgaŭ ) 1

debeto ŝuldo de kliento ĉe komer-

cisto 9

decembro* la lasta monato de la

jaro 5

deci ( ntr) agi laŭ la ĝeneralaj kuti-

moj, moroj 9

decidi* (tr) difini kion fari; fiksi

sian opinion aŭ volon 5

dediĉi (tr) tute fordoni al; diri, ke

oni kreis ion por iu 8

defendi* (tr) protekti kontraŭ ata-

ko 6

deficito sumo, kiu mankas por ke

la enspezoj egalu la elspezojn 8

degeli ( ntr) malglaciiĝi, malfros-

tiĝi, fluidiĝi 8

deĵori ( ntr ) plenumi sian servon laŭ

difinita tempo 9

dek* 10 1

deklami bele legi poeziaĵon x

deklaracio publika esprimo de opi-

nio, precipe de iu organizaĵo x

deklari (tr) oficiale, publike aŭ for-

male sciigi 8

deklivo surfaco ne horizontala, ta-

men ne vertikala 7

dekoracio ornamaĵo de ĉambro aŭ

loko 8

dekstra* flanko (en Esperanto vi

legas de la maldekstra al la dek-

stra flanko ) 3

delegi ( tr ) sendi iun kiel reprezen-

tanton 8

delikata* facile rompebla; milde

impresanta niajn sentumojn 6

deliri ( ntr) esti malsana, tiel ke oni

diras, vidas aŭ aŭdas malrealajn

aferojn 9

demandi* peti informon 2 (&▼

densa* tia, ke ĝiaj eroj \

tre proksimas unu al V t )

a!ia 6

dento* malmolaĵo

en nia buŝo 4

denunci (tr) sciigi

policon pri krimo 9

dependi ( ntr) esti subigita sub ies

volo aŭ povo (de/pend/i ) 8

deponi ( tr) lasi ion ĉe iu por dum-

tempa gardado; meti monon en

bankon laŭ kondiĉoj 9

deputi (tr) elekti kaj sendi iun kiel

reprezentanton al parlamento 9

des vorteto uzata antaŭ pli aŭ

malpli responde al ju por montri

rilaton (ju pli oni posedas, des pli

oni avidas ) 7

doktoro

desegni* (tr) fari bildon per kraj-

ono 6

deserto postmanĝaĵo, ofte dolĉa 8

destini (tr) decidi celon 8

detalo malgranda parto de io 8

deteni (tr) teni malproksima; mal-

helpi, malpermesi (de/ten/i) 9

determini (tr) precize difini ion

antaue ne difinita aŭ ne konata 9

detrui (tr) nuligi, malkonstrui 7

devi* (tr) ne povi ne fari 2

devontigi (tr) ligi iun per promeso,

ke tiu nepre faros (dev/ont/ig/i) 9

dezerto regiono,

kie preskaŭ ne es-

tas akvo, kreskaĵo

aŭ loĝanto 7

deziri* (tr) voli havi aŭ fari ion 2

diablo supernatura esta-

ĵo, estro de la malbo-

naj spiritoj 8

dialogo interparolado 9

dianto herbo kun belaj flo- ^

roj ( Dianthus ) 9 11

dieto manĝomaniero difinita de ku-

racisto 9

difekti (tr) malbonigi 7

diferenci* ( ntr ) esti malsama 6

difini (tr) precize klarigi, priskribi

la signifon de vorto, ideo ktp 7

digesti (tr) prilabori manĝaĵon en

stomako, por ke ĝi iru al la sango 9

dika* granda laŭ la dimensio diko,

granda laŭ volumeno 4 (b) pĝ 07

dikti (tr) diri ion, por ke iu alia

skribu ĝin 9

diligenta laborema, efika kaj rapida

en sia laboro 7

dimanĉo* la unua tago de la sema-

jno, inter sabato kaj lundo 5

dimensio jen konataj dimensioj:

longo, larĝo, alto ... 9

dio* supernatura estaĵo, estro de la

bonaj spiritoj 4

direkto* vojo laŭ rekta linio 4

direktoro estro de laborejo 7

diri* konigi sian penson per vortoj 2

dis-* vortparto esprimanta malku-

niĝon al pluraj direktoj (disdoni,

distranĉi) 0

disko plata, ronda aĵo 8

diskreta konservanta

sekreton x

diskuti ( ntr ) interŝanĝi malsamajn

ideojn 7

disponi (x) havi ion por laŭvola

uzado 9

disputi ( ntr ) malamike diskuti 8

distanco longo inter du punktoj 7

distingi (tr) rimarki diferencon in-

ter aferoj 8

distri ( tr ) amuzi; deturni la aten-

ton 7

distribui (tr) disdoni, disporti 8

diveni (tr) malkovri hazarde 7

diversa* malsamspeca (mal/sam/

spec/a) 4

dividi (tr) disigi, partigi; (8/2 =

4) 7

do* vorteto esprimanta konkludon

(mi bone manĝis, do mi satas) 1

dogano imposto kiam varo eniras

ŝtaton 9

doktoro* la plej alta titolo en uni-

versitato 6

dokumento

dokumento atesto, kiun regista-

ro postulas (stir-atesto, identig-

atesto ktp) 9

dolĉa* kun gusto kiel sukero 3

doloro* tre malagrabla

korpa sento 4

domaĝi ( tr ) deziri ŝpari, ne elspezi,

ne difekti ion 7

domaĝo perdo aŭ difekto, kiun oni

ne volus suferi 7

domo* loĝejo 3 ©♦

donaco* io senpage

donita por plezuro 5

doni* (tr) havigi al iu 2

dorloti ( tr ) (iun) fari ĉion, kion tiu

petas au volas 9

dormi* ( ntr ) kuŝi senage 3

(v) sonĝi, lito

dorno pikilo de kreskaĵo (

ad alia aĵo 9 ©♦

dorso* malantaua par-

to de la homa korpo,

au supra parto de la

besta korpo 5

doto havaĵo por geedziĝo 9

dramo teatraĵo; tre emociiga oka-

zaĵo 8

drapo teksaĵo el lano 8 ^

drato metala fadeno 7 ©K

dresi (tr) instrui beston 9

drinki tro multe trinki alkohola-

ĵon x

drogo dependiga stimula au mal-

stimula substanco (alkoholo estas

drogo) x

droni ( ntr ) nevole subakviĝi 7

du* 2 1

dubi* (x) ne esti certa pri io; ne

scii, ĉu io estas vera au ne 4

dum* prep. por diri ‘‘en la sama

tempo” (dum la parolado li dor-

mis); por indiki dauron (ŝi dormis

dum ok horoj) 1

dungi (tr) kontrakti O-

kun laboristo 8 ^^

duŝo ŝprucigo de ak-

vo sur korpon 8 ©-► *****

-e* finaĵo por adverboj (amike,

rapide, varme) 0

ebena* kun ĉiuj punktoj en sama

nivelo, sen altaĵoj aŭ malaltaĵoj 6

-ebl-* vortparto esprimanta, ke io

povas esti farata (manĝebla =

oni povas manĝi tiun; videbla =

oni povas vidi tiun) 0

ebria konfuzita de alkoholo 8

-ec-* vortparto esprimanta kvali-

ton aŭ staton (soleco, moleco) 0

eĉ* vorteto por diri: ‘‘ne nur io,

sed krom tio” (mi konkuris kaj eĉ

venkis), ‘‘surprize ankaŭ” (eĉ sur

la suno troviĝas makuloj) 1

eduki* (tr) instrui por la vivo 6

edzo* viro laŭleĝe ligita al virino 3

efektiva* kiu reale ekzistas, ne nur

ŝajna 5

efekto forta impreso 9

efiki* ( ntr ) havi realan rezulton 5

-eg-* vortparto esprimanta tre al-

tan gradon de grandeco aŭ for-

teco (granda domo = domego;

forte pluvi = pluvegi) 0

egala* tute sama 5

elasta

egoisto persono kiu ame zorgas nur

pri si mem (ego/ist/o) 9

eho ripetiĝo de

sono pro reflek-

to 9

-ej-* vortparto esprimanta lokon

(loko por dormi = dormejo; loko

por loĝi = loĝejo) 0

ek-* vortparto esprimanta subitan

komencon (ekridi, ekvidi ...)°

ekipi (tr) havigi al iu/io ĉiujn nece-

sajn ilojn 9

eklezio religia organizaĵo 9

ekonomio scienco pri produktado

kaj disdividado de la riĉaĵoj 8

ekrano ebena surfaco

uzata por vidigi bil-

dojn 9

eks- vortparto esprimanta, ke oni

forlasis profesion, staton (eks-

prezidanto, eksoficisto) 9

eksciti ( tr ) kauzi agon jen laŭ

morala jen laŭ fizika vidpunkto 7

ekskursi ( ntr ) fari longan plezu-

ran aŭ esploran promenadon aŭ

vojaĝon 7

ekspedi ( tr ) sendi al difinita adre-

so 9

eksperimento metoda provo por

kontroli aŭ pruvi ion 8

eksplodi ( ntr ) subite, forte dis-

krevi 8

ekspluati ( tr ) uzadi ion, kaj valo-

rigi ĝin por sia profito; tro profiti

el ies laboro, kun maljusta pago 9

eksporti (tr) vendi varojn al alia

lando por revendado 9

ekspozicio publika prezentado de

diversaj produktoj de industrio aŭ

de arto 9

ekster* prep. esprimanta malinter-

non (mi staras ekster la domo) 1

ekstermi (tr) neniigi, plene perei-

g \x

ekstrema en la fino, en la plej mal-

proksima; ĉe la plej alta grado 8

ekvatoro imagita linio, kiu disdivi-

das la teron en nordo kaj sudo 9

(b) pĝ 97

ekvilibro stato, kiam io estas sen-

mova malgraŭ fortoj, ĉar la fortoj

nuligas unu la alian 8

ekz. ekzemple; ekzemplero(j) x

ekzakta science ĝusta 9

ekzameni (tr) detale esplori; pro-

vi per demandoj la sciojn de kan-

didato 7

ekzekuti (tr) leĝe mortigi krimu-

lon 9

ekzemplero unu el pluraj aŭ multaj

samaj (ekzemplero de libro, re-

vuo, disko ...) x

ekzemplo* io, kion oni imitu;

praktiko 4

ekzerci (tr) lertigi per praktiko 7

ekzisti* (ntr) esti en nuntempo kaj

realo 5

el* prep. esprimanta: movon eks-

teren (veni el nordo); antaŭan

staton (veki el dormo); kaŭzon de

sento aŭ ideo; devenon (doni al

iu el sia pano); materialon (plekti

kronon el floroj) 1

elasta kun kapablo ŝanĝi sian for-

mon per prema aŭ tira forto,

eldoni

tamen reveni al sia normala formo

kiam la forto ĉesas 9

eldoni (tr) publikigi kaj vendigi ian

ajn verkon (el/don/i) 9

elefanto la plej granda

surtera mamulo vi- 1)

vanta en Afriko (Lo- cJT\y

xodonta ) kaj Azio ( Elephas ) 8

eleganta bonguste vestita 8

elekti* ( tr ) preni unu el du au el

multaj 4

elektro formo de energio, kies vojoj

estas dratoj 7

elektroniko branĉo de fiziko, kiu

studas cirkviton; tehniko pri kre-

ado de cirkvito 9

elemento baza parto aŭ substanco

de tutaĵo 9

elturniĝi ( ntr ) eliri el malfacila

situacio per sia lerto (el/turn/

if/i ) 8

-em-* vortparto esprimanta inkli-

non (laborema, manĝema) 0

emajlo malmola vitrosimila kovraĵo

(natura kovraĵo de dento, ornama

kovraĵo de ungo, protekta kovraĵo

de poto ktp) 9

embaraso malfacila situacio; ĝeno

al la movoj 7

emerito (ofte maljuna) laboristo,

kiu ne plu laboras kaj ricevas

pension 9

eminenta supera pro sia rango,

merito aŭ scio 8

emocio kortuŝo 8

en* prep. por diri “interne de” pri

loko, tempo kaj situacio (ŝi estas

en la lernejo) 1

-end-* vortparto esprimanta, ke

tion oni devas fari (legenda, dis-

kutenda) 0

energio fonto de forto 7

enigmo malklara afero; malfacila

proponata demando por diveno 8

enketi (x) esplori opinion, oka-

zaĵon per demando al iu 9

entrepreni (tr) komenci gravan

taskon; gvidi komercejon aŭ in-

dustrion 8

entuziasmo arda deziro kaj emo

ion fari x

enui ( ntr ) malplezuri pro senin-

tereso aŭ manko de okupo 7

envii (x) deziri havi tion, kion alia

posedas 8

epidemio malsano samtempe ata-

kanta multajn personojn en unu

loko 9

epoko grava momento en la his-

torio 7

-er-* vortparto por indiki "peco

de” (sablero, neĝero) 0

erari* ( ntr ) malbone fari, malĝuste

fari; malĝuste opinii (vi eraris,

+2-7 estas -5) 4

escepti ( tr ) intence preterlasi;

apartigi kaj ne konsideri 8

esenco tio, kio konsistigas la pro-

pran naturon de io 8

eskapi (x) sukcese eviti per for-

kuro 9

Esperantisto tiu, kiu parolas Espe-

ranton 8

Esperanto lingvo proponata kiel in-

ternacia, per kiu ĉi libro estas

skribita 8

fako

esperi* (x) kredi, ke tio, kion oni

deziras, realiĝos 4

esplori (tr) atente rigardi por ek-

koni ion nekonatan au kaŝitan 7

esprimi ( tr ) montri ion de si mem

per vortoj, gestoj au iu ajn ri-

medo 7

establi ( tr ) fondi kaj aranĝi orga-

nizaĵon 9

esti* ( ntr ) ekzisti, troviĝi, stati 2

estigi (tr) fari, ke io estu, kauzi,

formi, produkti (est/ig/i) 9

estimi* (tr) alte taksi ies moralan

au spiritan valoron 5

estingi* (tr) ĉesigi bruladon; ĉesigi

lumadon 6

estro* homo kiu gvidas, regas (ur-

bestro, ŝipestro) 0

-et-* vortparto esprimanta tre

malaltan gradon de grandeco au

forteco (dometo, urbeto) 0

etaĝo samnivela parto de domo 7

etapo vojo inter du haltoj 9

etato tabelo de la nomoj kaj sala-

jroj de oficistoj 9

etendi (tr) malvolvi, plilongigi al iu

direkto 7

eterna havanta nek komenciĝon

nek finiĝon; havanta neniun fi-

non 7

etikedo karteto x (b) prezo

etiketo regularo de bona konduto x

etoso komuna sento, pro estado en

iu grupo aŭ pro la ĉirkaŭaĵo x

Eŭropo mondoparto norde de Afri-

ko 9 (b) pĝ 98

evento sufiĉe grava okazaĵo 9

evidenta tiel klara kaj senduba ke

ĝi ne bezonas pruvon 7

eviti* (tr) peni ne renkonti iun;

peni ne esti trafita de io 6

evolui ( ntr ) iom post iom dis-

volviĝi, kreski 7

ezoko manĝebla riverfiŝo ( Esox ) 8

fabelo fantazia rakonto

ofte kun herooj 9

fabo semo manĝata kiel

legomo (Vicia faba) 9

fabriko ejo, kie oni po-

grande produktas ko-

mercaĵon 8

facila* senpene, simple farebla 2

faco ebena flanko de

aĵo (kubo havas ses

facojn) 9

fadeno* longa kaj maldika aĵo,

ĝenerale uzata por fari teksaĵojn 6

fago arbo kun triangulaj jBfc

n u ksoj ( Fagus ) 9

fajenco tero, per kiu oni faras po-

tojn; tiaj potoj 9

fajfi (x) blovi tra lipoj, beko aŭ spe-

ciala ilo por fari akrajn sonojn 7

fajro* fenomeno, kiu ^

produktas lumon kaj

varmon 4

fako* aparta branĉo de scienco,

arto, komerco ktp 6

fakto

fakto* tio, kio efektive okazis aŭ

okazas 6

falĉi ( tr ) detranĉi herbon kaj gre-

non per kurba tranĉilo kun longa

tenilo (falĉilo) 9

faldi (tr) duoble aŭ pluroble fleksi

tukon, paperon kaj ĝenerale ion

ajn maldikan 7

fali* ( ntr ) malleviĝi, iri de supre

malsupren pro la propra pezo 3

falsa* malvera, falsita 6

falsi* (tr) trompe ŝanĝi; trompe

imiti la ŝajnon de io 6

fama* tre konata 6

familiara kvazaŭ el la familio mem;

intima 9

familio* aro formata

de la patro, pa-

trino kaj infanoj 3

fandi (tr) likvigi per varmo 7

fanfaroni (x) fieri pri io, kion oni

ne mem faris; tro laŭdi sin 8

fantazio krea imag-

povo 9

farbo likvaĵo por ko-

lorigi 8 ©-►

fari* (tr) estigi; okazigi; doni ian

econ; agi 2

farmi (tr) lue preni teron aŭ bienon

por ĝin kulturi 7

farti ( ntr ) esti en bona aŭ malbona

stato, rilate al la sano 7

faruno muelita greno aŭ radiko 7

fasado fronto de konstruaĵo, kie es-

tas la ĉefa enirejo 9

fasko aro de

longaj kaj

maldikaj

aĵoj, kiam kunligitaj 7

fasono maniero fari veston 9

fasti (ntr) dum longa tempo vole

ne manĝi 9

faŭko buŝkavo de sovaĝa besto; iu

ajn timiga malfermaĵo 8

favora helpanta; prezentanta bo-

najn kondiĉojn 7

fazeolo semo man-

ĝata kiel legomo J "N

( Phaseolus ) 9

febro altiĝo de la [1 39°C

korpa tempera- R5jbJll02°F

turo de homo 8 •

februaro* dua monato de la jaro 5

feĉo iu ajn substanco, kiu foje

aperas en fundo de botelo kun

likvaĵo; la plej malbona parto de

federacio unuiĝo de ŝtatoj aŭ so-

cietoj 9

fekaĵo restaĵo de digestitaj nutra-

ĵoj, eligita tra la anuso x

feki ( ntr ) eligi fekaĵon x

feliĉa* ĝoje kontenta 2

felo kruda besta haŭto kun haroj 8

felto ŝtofo ne teksita 9

femuro parto de gambo, de genuo

ĝis kokso x

fendi (tr) fari fendon 8

fendo mallarĝa kaj longa truo (tio

aperas en muroj de malnovaj

domoj) 8

fenestro* aperturo en ..

muro de domo por en- ||-|

iro de lumo kaj aero 3

fenomeno natura okazaĵo; ekster-

ordinara afero 9

floso

feo fabela estaĵo havanta supernat-

urajn povojn 9

ferio libera tago, kiam laboro ne

estas devigata 7

fermi* (tr) malebligi eniron au el-

iron; ĉesigi 3

fero* malmola metalo (Fe) 4

fervora pasie diligenta 8

festeni ( ntr ) feste manĝi 8

festi* (x) fari agrablajn aferojn pro

io 4

fi- vortparto esprimanta malesti-

mon kaj abomenon 9

fi ekkrio esprimanta malestimon

(fi, kiel abomene!) 9

fianĉo viro, kiu edziĝos baldaŭ 7

fibro fadenforma parto de besta

karno aŭ de kreskaĵo x

fidela* kiu ne perfidas; ĉiam agas

kiel amiko 6

fidi (x) plenkredi je la kapablo, ser-

vo aŭ helpo de iu; plenkredi je la

efiko de io 7

fiera* tre kontenta pri

si kaj pri siaj faroj 6

figo dolĉa mola frukto

de figujo ( Ficus ) 9

figuro videbla ekstera formo de

estaĵo aŭ objekto 7

fikcio kreaĵo de la fantazio 9

fiksa* nemovebla, senŝanĝa 5

fiksi* (tr) firme senmovigi per ligo,

gluo, najlo aŭ io simila 5

filmo rakonto rakon- ff>\

tita per bildoj, ki-

ujn oni vidas en Bsf

ekrano, kies serio ŝajnigas movon

de la personoj kaj aĵoj en la ra-

konto 7

filo* virseksa ido 3

filozofo sciencisto pri la estado x

financo monaj rimedoj 8

fingro* movebla

elstara parto de

mano aŭ piedo 3

fini* (tr) ĉesi fari; komplete fari 2

firma* sekure fiksita; malfacile ŝan-

ĝebla 6

fiŝo* besto, kiu vivas

en akvo 4 ©*

fiziko scienco pri movo, forto, elek-

tro, varmo, lumo ktp 8

flago* kolorita tuko

(ĉiu lando havas

sian flagon) 6

flagri ( ntr ) nekonstante treme bri-

li 9

flamo hela brilo de gaso en brulo 7

flanko* dekstra aŭ maldekstra par-

to de iu 2

flari (tr) senti odorojn per la nazo 8

flati (x) provi plaĉi al iu per troaj

laŭdoj 9

flava* kun koloro simila al tiu de

oro 5 (b) pĝ 100

flegi* (tr) prizorgi malsanulon; pri-

zorgi ion 6

fleksi (tr) kurbigi 8

fliki (tr) ripari truon per speciala

surmeto de io (fliki veston: kudri

pecon de tuko sur truo) 9

flirti ( ntr ) flugeti; moviĝi tien kaj

reen en la aero; amindumi 8

floro* kolora parto de

kreskaĵo 4 (v) prin-

tempo

floso kunligitaj arbaj trunkoj sur

rivero, uzata kiel veturilo 7

flugi

flugi* ( ntr ) sin movi en la aero

(birdo flugas, aviadilo flugas) 3

flui* ( ntr ) moviĝi (verbo por lik-

vaĵoj kaj gasoj) 5

fluido fluaĵo (likvaĵoj aŭ gasoj) 9

flustri ( tr ) mallaŭte paroli (por ke

ne ĉiuj aŭdu) 9

foiro granda komerca kunveno 8

fojno sekigita herbo 7

fojo* ĉiu el la okazoj, kiam io fa-

riĝas 2

foko mara mambesto

( Phoca) x

folio* verda parto de kre-

skaĵo, per kiu ĝi kaptas

sunan lumon 5

fondi ( tr ) krei, starigi organizaĵon 8

fonografo malnova apara-

to por registri kaj aŭdigi

sonojn 8

fontano ornamaĵo, el kie

akvo ŝprucas 9 (&*

fonto* origino, deveno; loko, kie

akvo eliras el la tero 5

for* vorteto esprimanta malape-

ron, malproksimecon, neniiĝon

(forpasi, iru for!) 1

foresti ( ntr ) esti malproksima, ne

ĉeesti (for/est/i) 9

forgesi* (x) ne plu memori pri; ne

atenti pri 4

forĝi ( tr ) prilabori metalon per M

fajro kaj martelo; pene formi 7 ||

forko* manĝilo kun pikiloj 6 ©"* U

formiko insekto, kiu vivas

sub la tero ( Formica ) 9

formo* ekstera aspekto 2

formulo speciala skribformo en sci-

enco (O 2 , e = m c 2 ) 9

forno* fajrujo en

domo, per kiu oni

kuiras, bakas aŭ

hejtas 6

forta* kapabla produkti grandajn

efikojn materiajn aŭ moralajn 2

(b) pĝ 07

fortika malfacile rompebla, difekte-

bla, venkebla 7

fosi* (tr) fari kavaĵon en la grundo

per demeto de tero 6

foso* kavaĵo en la

grundo 6

fosto alta, granda peco

de ligno aŭ alia ma-

terialo, vertikale sta-

rigita por subteni ion 8

fotelo komforta seĝo (\~^V

kun apogilo por la fVi"

brakoj (brakseĝo) 9 ^55»

foti fotografi x

foto fotografaĵo x

fotografi ( tr ) fari bildon per

mo 7

frago ruĝa, bongusta fru-

kto de fragujo, ofte uzata

en deserto ( Fragaria ) 8

frakasi ( tr ) perforte

disrompi 8

frako vira vesto kun

du mallarĝaj postaj

baskoj 9 ©*■

frambo ruĝa manĝebla

frukto de frambujo

(Rubus idaeus) 8

la Iu-

futbalo

frandi manĝi por plezuro, ne pro

malsato 7

frapi* ( tr ) tuŝegi per mano aŭ per

io alia 4

frato* vira ido de samaj gepatroj,

rilate al alia ido 3

fraŭlo* viro, kiu ankoraŭ ne ed-

ziĝis 3

frazo kunaĵo de vortoj prezentanta

kompletan sencon 9

fremda* de alia loko; nekonata 4

freneza mense malsana 7

freŝa* ne malnova, ĵusa 5

fripono malhonesta ulo; trompis-

to 9

friti (tr) kuiri en varmega oleo 8

frizi (tr) beligi la hararon per kom-

bado, tondado ktp 8

fromaĝo* manĝaĵo el

lakto, iuj estas mo- l ]

laj aliaj malmolaj 6 ^-1

fronto antaŭa parto de io 9

frosto forta malvarmo 7

froti (tr) tien kaj reen premŝovi ion

sur io (ŝi frotas la manojn pro la

frosto) 7

frua* okazanta antaŭ la normala

tempo 3

frukto* manĝebla parto de kres-

kaĵo, kiu enhavas semojn 3 (b) ba-

nano, oranĝo, frago

frunto* superokula parto de la vi-

zaĝo 6

fuĝi (x) forkuri por sin savi de

danĝero 9

fulgo nigraĵo el fumo de fajro, ek-

zemple en fumtubo 8

fulmo elektra malŝargo inter nuboj

aŭ inter nuboj kaj tero 7

fumi* ( ntr ) ellasi fumon; (tr) ĝui

tabakon (fumi cigaredon) 6

fumo* kvazaŭ nebulo el

brulanta aĵo 6

fundamento bazo de konstruaĵo;

bazo 8

fundo* fina parto de io, plej mal-

proksima de la rigardanto 5

funebro malĝoja sento

pro ies morto 8

funelo ilo por faciligi

verŝadon de likvaĵo en

botelon 9 ©-►

fungo estaĵo, kiu kreskas en pu-

traĵo (Fungi ) 9

funkcio (de iu) aparta fako, ofico;

(de io) aparta servo 8

funto mezuro por maso ĉe iuj lan-

doj, ĉirkaŭ 453,6 g en Usono 8

furaĝo ĉiu rikoltita herbo por nutro

de brutoj 9

furioza senbride kolera 9

furzi ( ntr ) lasi eliri intestajn gasojn

el la anuso, kutime kun mala-

grabla odoro x

fuŝi (tr) malbone fari ion; difekti 9

futbalo fama ludo kun 22 uloj en

du grupoj de 11 uloj, en kiu ili

devas pied-bati unu pilkon^

gaja

gaja* (iu) bonhumora stato; (io)

kun povo igi iun gaja 4

gajni* (tr) akiri aŭ ricevi ion bo-

nan 4

galo amara likvaĵo el hepato 9

galoŝo piedvesto, kiu pro-

tektas ŝuojn de malseko 9

gambo tuto de la suba me-

mbro de homo r

ganto vestaĵo por

la mano 8

garaĝo konstruaĵo por

aŭtoj, kie oni ŝirmas

aŭ riparas ilin 8

garantii (x) certigi, ke io oka-

zos sub risko de puno aŭ pago,

se tio finfine ne okazos; preni

respondecon 8

garbo fasko da falĉita greno 9

gardi* (tr) atenti, zorgi por eviti

danĝeron 5

garni (tr) aldoni ion por ŝirmi

(garni muron per pikilo), kom-

pletigi celon (garni fenestron per

vitraĵo) aŭ ornami 9

gaso* ne solida, ne likva, kiel aero 6

gasto* vizitanto, kiu senpage res-

tas dum iuj tagoj en hejmo de

alia 6

gazeto* perioda presaĵo kun nova-

ĵo 4

ge-* vortparto esprimanta kune-

ston de ambaŭ seksoj (gepatroj,

gefiloj) 0

gelateno solida sed mola subs-

tanco, uzata en kuirejo 9

generacio tuto de preskaŭ samaĝaj

homoj 9

generalo la plej alta rango de mi-

litistoj 9

genio tre ege inteligenta ulo 8

gento popolo samdevena;

popolo havanta difini-

tajn historiajn kaj

turajn tradiciojn 9

genuo* antaŭa parto de

artiko en kruro 5

geografio scienco, kiu studas la as-

pekton de la diversaj regionoj de

la tero 9

ges-roj gesinjoroj x

gesti (ntr) fari movojn per la ko-

rpo por esprimi ion, ĉefe per la

manoj 8

giĉeto loko por vendo de biletoj x

giganto grandegulo x

girlando ornamaĵo el floroj kaj fo-

lioj en formo de cirklo 9

glacio* akvo solidigita per malvar-

mo 5

gladi (tr) glatigi per var- —V

mega ilo (vestojn ktp) 8 f * * \

glaso* trinkujo, ĝenerale vitra 4 (b)

oranĝo

glata tre ebena; facile okazanta 7

glavo armilo, kiu

konsistas je longa

klingo kaj tenilo 9

gliti* (ntr) facile surŝoviĝi sur glata

aŭ grasa supraĵo; perdi la stare-

con pro la grundo (eble ĉar estas

akvo sur ĝi) 6

gvidi

globo aĵo kun formo simila al formo

de nia planedo Tero 7 Eh

gloro famobrilo; ega

admiro (sen laboro

nenia gloro) 8

gluo sekiĝema likvaĵo

uzata por firme ligi

du aĵojn 7

gluti (tr) meti ion tra la gorĝo 8

gobio malgranda ri-

verfiŝo ( Gobio ) 9

golfo parto de maro 8 (b) pĝ 97

gorĝo truo ene de la kolo 7

gracia kun bela formo; plaĉa pro

movoj 7

grado ĉiu el la egalaj dividoj de

skalo; mezuro de kvalito, forto 7

grajno ĉiu frukto de greno (en

spiko) 8

gramatiko reguloj de iu lingvo 9

gramo mezur-unuo de maso (1

pomo estas ĉirkaŭ 100g) 9

granda* superanta la ordinarajn

dimensiojn 2 (b) pĝ 07

grandioza admire granda 9

graso* substanco en la korpo de

bestoj, ĉefe en la dikaj; simila

substanco el aliaj devenoj 6

grati (tr) froti malforte kaj supraĵe

per akra aĵo (grati per ungoj la

haŭton) 9

gratuli (tr) bondeziri pro iu oka-

zaĵo 8

grava* kun granda influo;

kun grandaj sekvoj 2

graveda portanta idon en

sia ventro 9 (E - *

grego brutaro 9

greno* herbo, kies semoj estas

muelitaj por fari farunon (aveno,

maizo, tritiko, rizo ktp) 5

grimaci ( ntr ) fari strangajn movojn

per la vizaĝaj muskoloj 9

grimpi ( ntr ) per piedoj kaj manoj

supreniri muron, arbon aŭ ion

similan 7

grinci ( ntr ) akre brui pro frotado

de malmolaj aĵoj 9

gripo malsano, kiam venas kapdo-

loro, lacego, febro kaj kataro 9

griza* kun koloro de cindro (inter

blanka kaj nigra) 5 (b) pĝ 100

groto truego, stranga kaverno 9

grumbli ( ntr ) elbuŝigi malklarajn

vortojn pro malkontento 9

grundo tero laŭ kvalito por kulturo,

laŭ firmeco por konstruo aŭ alia

uzado 7

gruo migra birdo kun lon-

gaj, maldikaj kruroj kaj

kolo ( Grus ) 9

grupo* aro de samaj aĵoj 5

gudro nigra glua substanco el kar-

bo 9

gumo glua suko el iaj arboj 9

gusto eco de aĵoj, kiun oni sentas

per lango 7

gustumi (tr) esplori guston; ĝui

guston (gust/um/i) 9

guto* globeto el likvaĵo; A

akvero 6 IJ

gvardio gardistaro 9

gvidi* (tr) montri la vojon ĝustan;

sciigi 6

ĝardeno

ĝardeno* loko, ĝenerale apud do-

mo, kun utilaj aŭ ornamaj kre-

skaĵoj 4

ĝemelo iu ajn el du,

aŭ pli ol du, idoj

naskitaj samtempe

el sama ventro 9

ĝemi (ntr) aŭdigi neparolajn voĉ-

sonojn pro doloro 7

ĝendarmo polica soldato 9

ĝenerala* neaparta 6

ĝeni* (x) maloportuni al iu 6

ĝentila* afabla 6

ĝermo io tute ne simila al besto

aŭ kreskaĵo, kio fariĝos besto aŭ

kreskaĵo 9

ĝi* vorteto por montri ideon, be-

ston, kreskaĵon ... (por montri

homon, kiam oni ne konas la sek-

son) (mi havas hundon, ĝi estas

amika) 1

ĝibo dorsa elstaraĵo de ^ B

iuj bestoj; dorsa el-

staraĵo de homo pro S c/

malsano 9

ĝirafo altega besto kun

longaj kruroj kaj kolo

(i GirafFa) x (b>

ĝis* prep. esprimanta atingon,

kiam ne estas transpaso aŭ pre-

terpaso ( tempo: mi laboros ĝis

la dua horo; spaco: ni prome-

nos ĝis la rivero; mezuro: 2$ por

manĝo ĝis 500 gramoj; okazaĵo:

mi dormis ĝis la tondro) 1

ĝoji* ( ntr) senti vivan plezuron en

la animo 2

ĝui ( tr ) senti egan plezuron pro la

posedo de io 7

ĝusta* tute ĉe la vero, regulo aŭ

celo 4

hal* vorteto esprimanta surprizon,

doloron aŭ, ĝenerale, ian emoci-

opl

hajlo pluvo de glaciiĝin-

taj gutoj 8 ©*

haki ( tr) frapi por tranĉe

dispartigi per akra ilo 7 ©♦

halo malfermita granda ejo

kun tegmento; ĉambrego 9

halti* ( ntr) ĉesi agi, iri, moviĝi

ktp 3

hangaro konstruaĵo por aviadiloj,

kie ili estas ŝirmitaj 9

haringo marfiŝo vivanta en norda

Atlantiko kaj amase kaptata

(Clupea harengus) 9

harmonio agrablaj samtempaj so-

noj; interakordo inter pluraj ho-

moj 9

haro* kvazaŭ fadeno

sur la haŭto de ma-

muloj, ĉefe en la

kapo 3

haŭto* kovraĵo de homa aŭ besta

korpo 6

horloĝo

haveno loko en bordo de rivero

aŭ maro, kie ŝipoj povas sekure

halti 7

flug-haveno loko, kie la aviadiloj

haltas kaj el kie ili flugas x

havi* ( tr ) porti; posedi; esti en in-

terrilato 2

havigi (tr) doni; liveri (hav/ig/i) 9

hazardo okazanta sen plano, in-

tenco aŭ volo 9

he! ekkrio por alvoki atenton 8

heĝo barilo konsistanta el vivantaj

arbetoj 9

hejmo* familia domo 3

hejti* ( tr ) varmigi ĉambron aŭ lo-

ĝejon per hejtilo 6

hektaro mezur-unuo por surfaco

egala al 10.000 m 29

hela* tre luma; kun koloro pli pro-

ksima de blanko ol de nigro 4

heliko parenco de lima-

ko, kun spirala ŝelo x

helikoptero flugapa-

rato pli movoka-

pabla ol aviadilo 9

helpi* (x) faciligi ies agadon; esti

utila por 2

hepato granda organo, kiu sufe-

ras kiam oni ade tro trinkas alko-

holon 9

herbo* kreskaĵo kun

maldika trunko ne-

ligna 5

heredi ( tr ) laŭleĝe ricevi ion de iu,

kiu mortis 8

heroldo antaŭanoncanto 9

heroo ĉefa rolulo en historio 8

heziti ( ntr ) pro dubo ŝanceliĝi,

halti; ne scii certe, ĉu fari ion, aŭ

ne 7

hieraŭ* en la ĵus antaŭa tago, unu

tagon antaŭ la nuna 1

higieno scienco pri la rimedoj por

konservi la sanon 9

himno kantaĵo kaj ĉefe ties teksto

por honori ion 9

hirundo birdo kun longaj

flugiloj ( Hirundo ) 7

historio* tuto aŭ parto de la oka-

zaĵoj, kiujn travivis la homaro

tra la tempo; scienco, kiu studas

tion 4

ho!* ekkrio esprimanta surprizon,

indignon, doloron 1

hodiaŭ* en la nuna tago 1

hoko kroĉilo, kaptilo 8 EN

homo* la sola animalo

rezonkapabla (Homo

sapiens) 2

honesta* verema, kiu ne trompas 6

honoro* granda respekto kaj esti-

mo 6

honti* (x) senti sin malagrabla pro

farado de malbonaĵo 6

hordeo greno uzata por nu-

tri bestojn aŭ por fari

bieron ( Hordeum ) 9

horizontalo direkto de ebenaĵo, kie

libera pilko ne kuras 9

horizonto linio, kie finiĝas nia vid-

kapablo, kaj kie la tero ŝajnas

kuniĝi kun la ĉielo 9

horloĝo* aparato por

mezuri la tempon kaj

montri la horojn 5

horo

horo* mezur-unuo por tempo (1

tago estas 24 horoj) 3

hospitalo kuracejo (kruco indikas

hospitalon, vidu sube la bildon) 8

hotelo domo, kie la vojaĝantoj po-

vas loĝi kontrau pago 7 ©*

hufo ungego de diver-

saj mamuloj, kiu for-

mas piedbazon 8

humana propra de homoj; pose-

danta la noblajn kvalitojn de la

homo 9

humida iom malseka 8

humila malfiera; montranta malfie-

recon 7

humoro animstato 7

hundo* dombesto, kun A

diversaj aspektoj, uzata (JTK

por gardado kaj ĉasado 4 )/

yv_

hemio scienco pri la konsisto de

la aĵoj kaj la fenomenoj ĉe kiuj

ŝanĝiĝas ilia interna strukturo 8

horo grupo da homoj, unusone aŭ

plurvoĉe kantantaj 9

-i* finaĵo por verbo 0

i.a. inter aliaj; interalie x

ia* kun nedifinita aŭ nekonata kva-

lito/speco 1

iafoje de tempo al tempo, en iuj

okazoj (ia/foj/e) 9

ial* pro ia kaŭzo 6

iam* en ia tute ne difinita tempo 1

-id-* vortparto por indiki ĝeneralan

ideon de naskiteco; por indiki ĵus

naskiton (ĉevalido) 0

ido iu ajn besto aŭ homo, kiu ĵus

naskiĝis x

idealo la plej alta perfekteco neati-

ngebla; nobla celo 8

identa tute sama 8

ideo* penso 4

ie* en iu loko 1

iel* I aŭ ia maniero 6

ies* de iu 6

_jg_* o (vjdu | a I2an paĝon)

ignori ( tr ) ne voli scii; intence ne

atenti 9

_jĝ_* o (vjdu |a 12an paĝon)

ikso la litero x, X x

-il-* vortparto por indiki instru-

menton, aparaton aŭ rimedon

(hakilo, kuracilo) 0

ili* persona pronomo de la 3a per-

sono en plurnombro, por ĉiuj gen-

roj: por tiuj (aliaj ol mi aŭ vi), pri

kiuj temas la parolo 1

ilustri ( tr ) ornami tekston per bil-

doj aŭ desegnaĵoj rilataj al ĝi 8

insekto

iluzio eraro, pro kio oni rigardas ion

malrealan kiel realan x

imagi* ( tr ) kvazaŭ vidi, sed per

pensoj 6

imiti* ( tr ) agi same, kiel alia per-

sono; fari objekton tute similan al

alia objekto 6

imperio granda plurnacia regno 8

impeti ( ntr ) forte kaj vive sin ĵeti

antaŭen 9

impliki (tr) malfaciligi aŭ malhelpi

la movojn de iu aŭ io per volvado

de fadeno; malfaciligi ies agadon

kiel ajn 9

impona granda kaj admirinda x

importi ( tr ) venigi komercaĵojn aŭ

aliajn aĵojn el eksterlando 8

imposto deviga pago al la ĝeneralaj

bezonoj de ŝtato, urbo ktp 8

impreso influo farita sur la sentu-

moj, la koro aŭ la spirito 8

impulso ekpuŝo de fizika forto 9

imuna ŝirmita kontraŭ malsano 9

-in-* vortparto por indiki la sekson,

kiu naskas idon (bovino) 0

inciti ( tr ) eksciti ies koleron 9

-ind-* vortparto por indiki meriton

je io (leginda libro estas libro, kiu

meritas legadon) 0

indiferenta (io) prezentanta nenion

por prefero, por intereso; (iu) ha-

vanta neniun preferon, neniun in-

tereson pri iu aŭ io 8

indigni ( ntr ) senti kaj ekmontri

koleron kaj malestimon pro mal-

justaĵo 9

indiĝeno landano, kiu devenas de

la praloĝantoj de la lando x

indiki (tr) doni bezonatan infor-

mon 9

individuo unu aparta el multaj sim-

ilaj (homo, besto aŭ kreskaĵo) 9

indulgi (x) malsevere trakti ies

kulpon aŭ pekon 9

industrio* aparta agado per kiu

oni produktas riĉaĵojn el krudaj

materioj 6

infano* homo, kiu anko-

raŭ kreskos 2 ©*

infekti ( tr ) transdoni al

iu ĝermojn de malsano 9

infero loĝejo de diablo 9

inflamo malbona stato de iu orga-

no de la korpo, kiam ĝi malsane

varmiĝas, ŝvelas, ruĝiĝas ... x

influi (x) morale aŭ materie efiki al

iu aŭ io 8

informi* (x) sciigi, konigi 6

-ing-* vortparto signanta objekton,

en kiun unu alia objekto aŭ mem-

bro estas parte enigita kaj fiksita

(glavingo, ovingo) 0

inĝeniero homo, kiu per helpo de

sciencaj metodoj kondukas kaj di-

rektas tehnikajn laborojn 8

iniciati ( tr ) esti la unua, kiu pro-

ponas aŭ faras ion 9

injekti ( tr ) enŝprucigi per speciala

ilo likvaĵon aŭ gason en ion 9

inklina kvazaŭ de sia animo puŝata

al io 8

inko* kolora likvaĵo, per kiu oni

skribas 5

insekto* malgranda besto kun ses

piedoj kaj ofte kun flugiloj 5 (b)

insidi

formiko, moskito, muŝo

insidi (x) sekrete prepari trompon

aŭ malutilon 9

insigno aĵo uzata por

signi portanton, pri

rango, aneco ktp 9

insisti ( ntr ) denove prezenti sian

opinion aŭ postulon, pro mal-

sukceso en la antaŭa(j) provo(j) 8

inspekti ( tr) kontroli la funkciadon

de io aŭ la agadon de iu x

inspektoro inspektisto 9

inspiri (tr) malrekte igi iun alian

pensi pri io, plani ion, fari ion 9

instali (tr) meti ion ien kaj fari ĉion

necesan, por ke ĝi bone funkciu 8

instanco grado de juĝa povo 9

instigi (tr) rekte igi iun alian fari

ion 8

instinkto bazo por agado, kiam

temas pri nevolaj aŭ nelernitaj

ag°j 7

institucio daŭra publika aŭ privata

organizaĵo x

instituto alta lernejo x

instrui* (x) transdoni al iu scien-

cajn konojn aŭ utilajn sciojn 5

instrumento ilo el fabriko (fabri-

kita) 8

insulo* terparto, ĉiuflanke ĉirkaŭ-

ata de akvo 6 (b) pĝ 97

insulti (tr) ofendi per vortoj 8

-int-* vortparto por diri, ke la

ago finiĝis, rilate al kiu agas:

manĝinto estas tiu, kiu manĝis 0

(b) pĝ 09

intelekto kapablo pensi, kompreni 8

inteligenta facile komprenanta kaj

vigle pensanta 8

intenci* (tr) konscie kaj klare

ekvoli fari ion iam; laŭvole fari

ion 5

intensa funkcianta energie, vigle x

inter* prep. montra-

nta pozicion (B es-

tas inter A kaj C) 1

interesi* (tr) tenadi ies atenton 3

intereso* eco de tio, kio interesas;

tio, kio interesas 3

interna* estanta en io 4

interpelacii (tr) oficiale demandi

ministron pri lia regado 9

interpreti (tr) malkaŝi sencon de

io; aŭdi iun kaj samtempe voĉe

traduki la parolon al alia lingvo

por helpi aliulojn 9

intervjui (tr) demandadi iun por

koni ĝin (por laboro aŭ ĉar temas

pri fama homo x

intesto kanalo post stomako por

digesto 9

intima nepublika; en rilato tre ami-

ka, konfida, senĝena 9

inundi (tr) akcidente subakvigi 9

invalido iu, kiu ne plu kapablas

plenumi sian laboron 9

inventi (tr) krei, elpensi ion novan 9

inversa estanta en mala, kontraŭa

pozicio aŭ direkto rilate al alia x

inviti* (tr) peti iun, ke ĝi ien venu;

peti sen devigo 5

io* nedifinita afero 1

iom* nedifinita kvanto, grado 1

ipsilono la litero y, Y x

iri* (ntr) moviĝi de iu loko al alia 2

ĵeti

ironio moka dirmaniero 9

-is* finaĵo por verboj, kiam temas

pri la pasinta tempo (vi legis) 0

(b) pĝ 09

-ism-* vortparto esprimanta ku-

timan agmanieron (kristanismo,

alkoholismo) 0

-ist-* vortparto esprimanta profe-

sion, okupon (ŝtelisto, verkisto) 0

-it-* vortparto por diri, ke la ago

finiĝis, rilate al kiu ricevas agon:

vidito estas tiu, kiun oni vidis 0

(b) pĝ 09

iu* nedefinita individuo aŭ aĵo 1

izoli ( tr ) apartigi de la aliaj, tiel ke

ne estu kontakto aŭ rilato 9

-j* finaĵo esprimanta pli ol unu

(belaj domoj ) 0

ja* vorteto por plifor-

tigi, sendubigi aser- /aiJm

jako* vira vestaĵo» (b}>

jam* vorteto por diri “tuj depost

tiam”, "tuj ekde tiam”, “antaŭ

nun” , “antaŭ tiam” 1

januaro* la unua monato de la

jaro 5

jaro* 12 monatoj; 365 aŭ 366

tagoj 2

je* pre. uzata en pluraj situacioj

(je la tria (horo); je la lasta fo-

jo; preni iun per la mano, je la

kolo; la kanalo havas longon je

10 kilometroj) 1

jen* vorteto uzata por anonci ion,

pri kio oni atentigas (jen kion mi

faros) 1

jes* vorteto uzata por montri kon-

senton, aprobon, permeson (Cu

mi povas? Jes, vi povas) 1

jubileo festo por la lOOa, 50a aŭ

25a datreveno 9

ju 8 (v) des

jugo lignaĵo ĉe kolo de bovoj, por

ilin jungi 9

juĝi* (tr) laŭleĝe decidi ĉu iu estas

kulpa aŭ ne; taksi ion 5

juki ( tr ) inciti ies haŭton, tiel ke

oni volos sin grati 9

julio* la sepa monato de la jaro 5

juna* pli aĝa ol infano, malpli aĝa

ol plenkreskulo 2

jungi ( tr ) ligi tirbeston al ĉaro aŭ

alia tirota aĵo 9

junio* la sesa monato de la jaro 5

jupo virina vesto, kiu

kovras la krurojn 7 ©♦

juro aro da leĝoj 8

justa* respektanta egale la rajtojn

de aliaj homoj 4

juvelo tre multekosta ornamaĵo

(oro, arĝento, valora ŝtono...) 8

ĵaluza tro protekti ion pro timo

perdi 8

ĵaŭdo* tago de la semajno inter

merkredo kaj vendredo 5

ĵeti* ( tr ) formovi de si ion tra la

aero en alian lokon 3

juri

ĵuri (tr) aserti aŭ promesi kaj

garantii per io sankta 8

ĵurnalo gazeto 8 ©*

ĵus* ĝuste antaŭ nun;

ĝuste antaŭ tiam 1

k.a. kaj aliaj x

K.D. lum-disko x

k.s. kaj similaj; kaj simile x

k.t.p. kaj tiel plu x

kabano simpla dometo ofte el

ligno 9

kabineto ĉambro por iu intelekta

laboro; ministraro 8

kaĉo manĝaĵo el faruno kaj lakto

aŭ akvo; io konfuza 9

kadavro korpo de mortinto x

kadro io, kio ĉirkaŭas

pentraĵon, spegu-

lon, fenestron ktp 7

kaduka io, kio baldaŭ falos, baldaŭ

estos en ruino 9

kafo* semgrajnoj de

kafujo ( Coffea ); ni- (x

gra trinkaĵo el tiuj «Jgt (*^h)

semgrajnoj 5

kaĝo portebla aŭ fiksa

malliberejo por be-

sto aŭ homo 9

kahelo rektangula kaj plata aĵo foje

kun desegnaĵo, kiu estas uzata

por kovri surfacon en domo kaj

aliaj lokoj, ĉe naĝejo ili ĝenerale

estas bluaj 9

kaj* vorteto por diri “plie, aldone”

(akvo kaj vino estas trinkaĵoj) 1

kajero* paperfolioj

kunligitaj kvazaŭ aŭ

kiel libro, oni mane

skribas en ĝi 6

kajo teraso aŭ alta trotuaro por

facila aliro kaj eliro al/el ŝipo aŭ

trajno 8

kajuto ĉambreto por veturigisto ĉe

veturilo 9

kakao frukto de kakaujo,

el kiu oni faras ĉokola-

don ( Theobroma ) 9

kakto kreskaĵo sen folioj,

kun pikiloj, kiu tenas

akvon ( Cactaceae ) 9

kaldrono granda ujo por kuiri 9

kalendaro folio mon-

tranta ĉiujn tagojn

de monato(j) plej

ofte dum unu jaro 8

kalkano malantaŭa parto de la

homa piedo 8

kalkanumo parto de la ŝuo, kiu

protektas la kalkanon (kalkan/

um/o) 9

kalkuli* ( tr ) operacii (2 + 3, 4 x 5

...); determini kvanton 4

kalo loko, kie la haŭto fariĝas mal-

mola pro frotado, tio okazas ĉefe

en mano aŭ piedo 9

kalsono subvesto uzata i

sub pantalono 8 vira kaj

ina kalsonetoj: \S

kalumnii ( tr ) misfamigi iun per

mensogaj akuzoj 9

karoto

kamarado kunvivanto; samokupu-

lo 7

kameleono besto, kiu povas ŝanĝi

la koloron de sia hauto, kuzo de

la lacertoj ( Chamaeleonidae) Y

kamelo besto kun ĝi-

bo(j), uzata en dez-

erto ( Camelus ) 9

kameno* fajrujo en

domo, kiu havas

fumtubon 6

kamero malluma ĉambreto; simila

parto de fotografilo x

kamiono aŭto por

pezaj ŝarĝoj kun 4,

6 aŭ pli da radoj 8

kampo* terpeco, ebena aŭ preskaŭ

ebena, por kreskigo de kreskaĵo

aŭ bredado de bestoj 2

kanalo konstruita akvovojo, uzata

por transportado per ŝipoj; simila

konstruo, uzata kiel kondukilo de

pura aŭ malpura akvo 9

kancero grava malsano (malnor-

mala multobliĝo de ĉeloj) x

kandelo lumigilo, kiu brulas malra-

pide 8 (&►

kandidato homo, kiu

sin proponas por ofico,

posteno aŭ titolo 9

kanguruo la plej fama

besto el Aŭstralio,

ĝi moviĝas per saltoj

( Macropodidae) x

kankro rivera manĝebla dekpieda

besto ( Astacidae ) 9

kanti* muziki per sia voĉo 3

kanzono versaĵo, plejofte gaja,

sprita aŭ moka, kun egalaj partoj

kreita por kantado 8

kapabla* povanta plene fari ion

(kiu kapablas fari ion, tiu estas

lerta pri tio) 5

kapitalo tuto de mono kaj aĵoj, kiuj

povas venigi monon, posedata de

iu 8

kapo* parto de la (7 \

korpo ligita al ĝi *\

per la kolo, kie

estas cerbo, buŝo, nazo ktp 2

kaprica aganta laŭ subita, nean-

taŭvidebla kaj senkiala volo 8

kapro* besto kvarpieda

( Capra ) 6 ©*

kapti* (tr) subite preni,

ekpreni ion per rapida movo 4

kara* amata, alte ŝatata 4

karafo larĝbaza botelo por servado

de trinkaĵo dum manĝo 9

karaktero aro de ecoj mensaj, kiuj

konsistigas personecon de homo 7

karbo* malmola nigraĵo, kiun oni

ekhavas el ligno, uzata por hejti 6

karesi ( tr) delikate tuŝeti 8

karnavalo popola festo ĉefe en

sudo de Ameriko kaj Eŭropo 9

karno mola aĵo sub haŭto de ani-

maloj, en homo kaj iuj bestoj ĝi

estas ĉirkaŭ la ostoj; mola aĵo sub

ŝelo de frukto 9

karoto manĝebla radiko de kres-

kaĵo, kiu estas rekomendita por

la okuloj (Daucus carota) 7

Qcc=

karpo

karpo fiŝo vivanta en malrapida

rivero aŭ lago (Cyprinus carpio) 9

karto* eta folio el kar-

tono aŭ plasto por di-

versaj celoj 5 ©♦

kartono dika papero 9

kaserolo kuirpoto

kun tenilo 7 ©♦

kaskedo ĉapo kun

antaŭa elstaraĵo 9

(b) pĝ 100

kaso monkesto; monaj

rimedoj 8

kastelo luksa kaj sekura

domego 8

kaŝi* ( tr ) malmontri, ne vidigi, ne

sciigi 4

kaŝtano frukto simila al nukso el

kaŝtanarbo ( Castanea ) 9

katalogo listo de aĵoj vendataj aŭ

tenataj en iu loko 9

kataro fluo de glueca likvaĵo pro in-

flamo de naza aŭ alia membrano 7

kategorio grupo de similaj aĵoj aŭ

ideoj 9

kateno ĉeno por mal-

liberigi homon aŭ

beston 8

kato* kvarpieda besto,

kiu vivas ĉe homo

(Felis silvestris ) 4

kaŭĉuko elasta gumo 7

kaŭri ( ntr ) sidi sur la kalkanoj x

kaŭzo* tio, pro kio io okazas; tio,

pro kio io estas aŭ iĝas tia, kiel ĝi

estas 4

kaverno profunda subtera kavo 9

Pentuvio

4001 viŝa 10

kavo malplenaĵo en solida aĵo 7

kazo ĉiu el la diversaj formoj de

nomo (aŭ nomvorto) laŭ sia rolo

en lingvo (kato, katon) 9

ke* vorteto por pluraj celoj (mi

diris, ke ...; mi estas furioza, ke

■) 1

kejlo ilo el ligno aŭ metalo por per-

forte ŝtopi truon aŭ rigide kunfiksi

du partopecojn 9

kelka* iom da; malmulte da 2

kelnero iu, kiu alportas trinkaĵojn

kaj manĝaĵojn en restoracio 7

kelo* subtera ĉambro en domo por

restigi vinon, karbon ktp 6

kemio = hemio 8

kerno malmola interna parto de

frukto kun karno; ĉefa parto de

io 9

kesto* ujo el ligno, metalo aŭ alia

materialo 6

kia* demandovorto pri kvalito (kia

estas la rivero? larĝa); samspeca

(..., kia ...)!

kial* demandovorto pri kaŭzo (kial

vi ploras? ĉar mia kapo doloras) 1

kiam* demandovorto pri tempo

(kiam vi vojaĝos? je la sekva me-

rkredo); samtempe (..., kiam ...) 1

kie* demandovorto pri loko (kie es-

tas via loĝejo? en Rio); samloke

(..., kie ...) 1

kiel* demandovorto pri maniero

(kiel vi manĝas? rapide); simile,

sammaniere (..., kiel ...) 1

kies* demandovorto pri posedo

(kies libro estas tiu? de Mario) 1

kokoso

kilogramo* mil gramoj (mezur-

unuo por maso) 6

kilometro mil metroj (mezur-unuo

por longo) 8

kino belarto fari filmon; kinejo 8

kio* demandovorto pri io tute ne-

konata (kio estas tio?) 1

kiom* demandovorto pri kvanto

(kiom da akvo? du litroj); samk-

vante (..., kiom ...) 1

kioma demandovorto pri vicnom-

bro (je kioma horo? je la 20a

horo) (kiom/a) 9

kirurgio arto kuraci per riparo en

la malsana parto de la korpo, kio

ofte devigas tranĉon por trafi tiun

parton 9

kirurgo kuracisto, kiu faras kiru-

rgion 9

kisi* (tr) tuŝi per la lipoj por es-

primi amon aŭ respekton 6

kitelo longa bluzo por laboro 8

kiu* demandovorto pri iu parte

konata (sur kiu paĝo mi legis

tion? [oni scias, ke temas pri iu

paĝo]); sama afero (..., kiu ...) 1

klara* tra kiu oni povas bone vidi;

facile komprenebla 2

klasika laŭ la tradiciaj reguloj kaj

sekve modela, imitinda 9

klaso* aro de aĵoj kunigitaj laŭ

rango, kvalitoaŭ naturo: a) parto

de popolo havanta samajn ekono-

miajn kondiĉojn b) lernantoj, kiuj

sekvas iun gradon de studkurso c)

ŝtupo de la vegetala aŭ animala

regno ktp 5

klavo tabuleto, kiun oni premas por

funkciigi muzikan instrumenton,

komputilon aŭ alian aparaton x

(b) komputilo

klera havanta grandan scion, kaj

pro ĝi kapabla juĝi klare 7

kliento kutima aĉetanto de varo aŭ

servo ĉe iu 8

klimato tuto de la veteraj kondiĉoj

de iu regiono 9

klingo akra parto

de iu tranĉilo 7 ' , ^ r

klini* (tr) fleksi malsupren aŭ fla-

nken 5

kliniko hospitalo, aŭ parto de hos-

pitalo, kiu nur laboras pri mal-

sanoj rilate al iu afero 9

klopodi ( ntr ) provi fari la necesajn

agojn por sukcesi pri io, kion oni

celas 9

klubo eta societo 9

knabo* vira infano; ju-

na vira homo 3

knedi (tr) miksi plurajn substan-

cojn per fortaj movoj, por fari

kukon aŭ ion alian; per premoj

kun la manoj doni formon al io 8

koketa per elegantaj vestoj kaj lo-

gaj manieroj tiri ies atenton, ĉefe

de uloj de alia sekso 9

koko* birdo bredata .

pro la viando kaj ovoj

( Gallus ) 5

kokono la ripoza stato

to, inter raŭpo kaj

insekto x

kokoso frukto de ko-

kosarbo kun manĝe-

bla nukso, kies kavo

de insek-

plenforma

kokso

entenas dolĉan sukon (Cocos) 9

kokso parto de la korpo, kie estas

la supra artiko de la femuro x

kolegio mezgrada lernejo (sub uni-

versitato, kiu estas en altgrada

nivelo) 9

kolektiva farita aŭ posedata de plu-

raj personoj 9

kolekto* aro de multaj samaj aŭ

similaj aĵoj 4

koleri* (x) senti fortan agiton de

la animo kontraŭ iu pro malkon-

tento 4

kolizii ( ntr ) movi unu kontraŭ alia

ĝis forta interbatiĝo 9

kolo* parto de la korpo kuniganta

la kapon kun la cetero 4

kolombo birdo an-

taŭe uzita de la po-

ŝto ( Columba ) 9

kolonelo militista estro, kiu rangas

sub generalo 9

kolonio lando, administrata kaj ek-

spluatata de ŝtato ekster siaj

landlimoj x

kolono vertikala peco

por subteni kaj foje /^ji|\

samtempe ornami lpQ J

konstruaĵon 8

koloro* impresa por la okuloj 3 (b)

pĝ 100

kolumno vertikala dividaĵo en ga-

zeto, revuo aŭ libro, kiel en ĉi tiu

libro 9

kolumo parto de

vestoĉirkaŭ la ko- /I 1 \ v\/K/v

lo (kol/um/o) 8 uLJJv)

komandi (x) estri aron da mili-

tistoj 8

kombi* ordigi laharojn perspeciala

ilo 6

kombini (tr) kunmeti plurajn

apartajn aferojn por iu celo:

kombini literojn, kartojn, planon,

projekton 9

komedio ridiga teatraĵo 9

komenci* (tr) fari la unuan parton

de afero aŭ de ago; ekfari 2

komerci* (ntr) (profesie) aĉeti

varon por revendi ĝin 4

komforta* havanta rimedojn, kiuj

faciligas la laboron; ne laciga 6

komika ridiga, amuza 8

komisaro tiu, kiu estas komisiita de

ŝtato aŭ privata organizo 9

komisii (tr) transdoni plenumon de

ago aŭ laboro 8

komisiono aro de komisaroj kun

sama tasko 8

komitato grupo de personoj, kiuj

sin proponis, kaj estis elektitaj

por fari iujn taskojn 7

komo skribsigno “,” 8

kompakta densa, forte kunigita x

kompanio komerca aŭ industria so-

cieto 9

kompari* (tr) kontroli du aŭ pliajn

aferojn por scii pri kio ili similas

kaj pri kio ili malsimilas 6

kompati* (x) esti malfeliĉa pro ies

malfeliĉo, kaj do deziri helpi tiun 5

kompensi (tr) doni aŭ fari ion

por ripari perdon, elspezon aŭ

malprofiton 9

kompetenta tute kapabla 9

komplemento io, kio faras ion alian

kompleta 9

konkeri

kompleta tute senmanka, al kiu

mankas nenio 8

komplezi (tr) fari ion por plaĉi al

iu 8

kompliki ( tr ) malsimpligi 9

komplimento ĝentilaj vortoj pri ies

meritoj x

komponi (tr) altnivele verki, ĉefe

muzikaĵon 9

kompreni* (tr) kapti aŭ koni signi-

fon, funkciadon, intencojn ktp de

io 2

kompromiti (tr) endanĝerigi (meti

en danĝeron) 9

komputi (tr) solvi matematikan

problemon aŭ prilabori datumon x

komputilo ilo por kom-

puti kaj aliaj taskoj

(komput/il/o) x

komuna* samtempe uzata de plu-

raj; rilata al la plejmulto de la

homoj 4

komuniki (tr) sciigi (gravan) in-

formon al alia homo, ofte en

maniero pli-malpli solena aŭ

oficiala 7

komunumo grupo de homoj, kiuj

vivas kune kaj kune zorgas pri

siaj komunaj problemoj; admin-

istra regiono, kies centro estas

urbo aŭ vilaĝo (komun/um/o) 9

koncentri (tr) dense kunigi; direkti

al unu sola punkto sian atenton 9

koncepto ĝenerala ideo 9

koncerni (tr) iel rilati al; aparte

tuŝi 7

koncerto muzika prezentado 8

kondamni (tr) juĝe deklari, ke iu

estas kulpa, kaj difini la punon 8

kondiĉo* tio, kio estas necesa por

ke io okazu aŭ por ke interkon-

sento estu valida 6

konduki* (tr) irigi iun kun si al iu

loko 4

konduti* (ntr) agi iamaniere en

siaj rilatoj kun aliaj homoj 6

konferenco kunsido de kompeten-

tuloj, kiuj debatas kaj interkon-

siliĝas pri gravaj aferoj en difinita

kampo 8

konfesi* (tr) malkaŝi informon, kiu

povus aŭ devus resti kaŝita 6

konfidenco sciigo, kiun oni konfi-

das al iu, kaj kiun tiu devas teni

en sekreto 9

konfidi (tr) transdoni taskon kun

plena fido; sciigi kun plena fido 8

konfirmi (tr) (ion) igi pli certa la

verecon de io, kion oni eble jam

sciis, sed pri kio oni dubis; (iun)

forigi dubojn pri io 8

konfiti (tr) prepari fruktojn en

densa sukera likvaĵo, kiu ilin pen-

etras kaj konservas 8

konfuzi (tr) malordigi; malcertigi;

maldistingi 8

kongreso granda kunveno por dis-

kuti iun temon 7

koni* (tr) havi ideon pri iu aŭ io,

scipovi distingi iun aŭ ion 2

konjekti (tr) elmeti opinion aŭ

konkludon nur sur bazo de su-

pozoj 8

konkeri (tr) militakiri iun lokon kaj

ekregi tie x

konkludi

konkludi ( tr ) per rezono konstati

sekvon el faktoj 8

konkordo kora aŭ morala akordo;

harmonio de sentoj kaj opinioj in-

ter pluraj personoj 9

konkreta io tuŝebla, aŭdebla, vide-

bla, flarebla aŭ gustumebla x

konkuri (x) peni por superi alian 8

konkurso antaŭaranĝita konkuro,

kun reguloj, juĝantoj kaj premioj 9

konscienco konscio, kiun havas la

homo pri la morala bono kaj

malbono 8

konscii* (x) scii mem pri siaj sen-

toj, pensoj kaj agoj 6

konsekvenco tio, kio tute certe

okazos sekve de alia okazaĵo 9

konsenti* (x) samopinii pri io; ak-

cepti fari ion 4

konservi* ( tr) zorgi, ke io ne di-

fektiĝu aŭ ne perdiĝu; ne lasi ion

perei 5

konsideri (tr) atente ekzameni ob-

jekton aŭ ideon laŭ ĉiuj ĝiaj

detaloj 7

konsili* ( tr ) indiki al iu kion fari 3

konsisti* ( ntr ) havi kiel erojn; havi

kiel ĉefan parton (unu minuto

konsistas el sesdek sekundoj) 6

konsoli (tr) malpliigi malĝojon de

iu per parolo 7

konstanta* eco de io, kio ne ĉesas

esti la sama; senŝanĝa, senĉesa,

ĉiamdaŭra 6

konstati (tr) rimarki, ke io estas

fakto 7

konstitucio aro de bazaj leĝoj de

lando 9

konstrui* (tr) krei domon kun unu

aŭ pluraj etaĝoj, ponton aŭ ion

tian 3

konsulo reprezentanto de iu lando

en fremda lando 9

konsulti (tr) demandi fakulon aŭ

rigardi fakan libron por ekscii ion

pri io x

konsumi (tr) iom post iom foruzi,

detrui 9

kontakto intertuŝo de du objektoj

aŭ personoj; interrilato x

kontanta tuj pagata per mono,

ne ekzemple per ĉeko aŭ kredit-

karto 9

kontenta* deziranta nenion alian

ol tio, kion oni havas 4

kontesti (tr) en diskuto rifuzi aser-

ton aŭ postulon 9

konto komerca skriba kalkulo pri

ŝuldoj aŭ havoj de aparta per-

sono x

kontrakti (x) fari laŭleĝan skribi-

tan interŝanĝon de promeso 8

kontraŭ* prep. uzata por mon-

tri: ion antaŭ io alia (sidi kon-

traŭ iu ĉe la sama tablo); ion je

interŝanĝo (doni grenon kontraŭ

armiloj); iu, al kiu estas direktata

ago aŭ sento (agi kontraŭ iu) 1

kontroli (tr) ekzameni ion por scii

ĉu ĝi estas laŭregule aŭ konvene

farita 8

konvalo kreskaĵo kun bonodoraj

floretoj ( Convallaria ) 9

konvena* (io) taŭga; (iu) aganta

laŭ la situacio; deca 6

konversacii ( ntr ) interparoli 9

kremo

konvinki ( tr ) fari per pruvoj au re-

zonoj, ke iu akceptu ion kiel veran

aŭ pravan 8

kopio nova aĵo egala al la originalo,

kreita por esti egala 8

korbo* portebla ujo el io plektita 5

kordo fadeno el bestaj

intestoj aŭ el metalo (

por fari sonon 8

korekti (tr) ĝustigi; forigi erarojn,

difektojn de iu aŭ io 9

korespondi* (ntr) rilati al iu per in-

terŝanĝo de leteroj 6

koridoro ĉambro uzata

nur por atingi aliajn

ĉambrojn; irejo 9

korko ŝtopilo el ŝelo de speciala

kverko 8

korniko griza (Corvus

corone cornix) aŭ nigra

korvo (Corvus corone corone ) 9

korno* malmola el-

staraĵo sur la ka- l

po de iuj bestoj 6

koro* organo, kiu movas .

la sangon; (figure) la

domo de la amo 2

korpo* fizika parto de besto aŭ

homo 4

korto* sentegmenta spaco ĉirkaŭ

domo 3

korvo pli malpli nigra '

birdo ( Corvus ) 9

kosmo ĉio ekster la planedo Tero 9

kosti* (tr) esti akirebla nur je di-

finita prezo aŭ nur kontraŭ iu

peno 3

kostumo maniero sin vesti; vesto

propra al iu nacio, klaso, tempo,

v_» i, mu nuao jui vv_/

jlankaj haroj, kiuj

la grajnojn de ko- V i )

d, el kiuj oni fa- I

ofico ktp 9

kotizo la sumo, kiun ĉiu membro

pagas al societo x

koto ege malpura akvo (miksita

kun tero), kiu fluas sur vojo 8

kotono blan

kovras la j

tonarbo,

brikas ŝtofon ( Gossypium ) 7

koverto* papera saketo,

en kiun oni metas lete- l^__\

ron kaj sur kiun oni skribas la

adreson 5

kovri* (tr) malvidigi per surmeto

deio 4

kraĉi (tr) elĵeti likvaĵon aŭ alian

aĵon el la buŝo 9

krado aro da interligitaj stangoj

(kiel barilo aŭ por surmeti ion ) 8

krajono* ilo uzata por (

skribi aŭ desegni 5

kranio ostoj de la kapo 9

(b>

krano aparato je fino de \

tubo kun fermilo 8

kravato* tuko uzata de viro kiel

vestaĵo, kun nodo antaŭ la kolo 6

kredi* (x) opinii, ke io estas vera;

opinii, ke iu diras veron 2

kredito sumo, kiun oni povas prun-

tepreni de banko aŭ aĉeti de

komercisto por repagi en sekva(j)

monato(j ) 9

krei* (tr) fari ion novan (la homo

krei la bombon ) 5

kremo grasa parto el la lakto, kiu

flosas 7

krepusko

krepusko nehela lumo post subiro

au antau leviĝo de la suno 8

kreski* ( ntr ) pligrandiĝi 3

kresto karneca kreskaĵo sur la kapo

de virkoko; elstaraĵo sur la kapo

de iuj birdoj 9

kreto substanco r»- t| ^

CaCOz ; stange-

to el tiu substanco

uzata por skribi sur murtabulon,

ĉefe en lernejoj 8

krevi ( ntr ) subite rompiĝi; fendiĝi

pro malvarmo au sekeco 7

krii* ( ntr ) tre laŭte diri aŭ voĉi 3

krimo* forte puninda ago (mortigo

kaj aliaj) 6

kripla kun brako, kruro aŭ io alia

mankanta aŭ ne funkcianta 8

kristalo tre pura senko-

lora vitro; kreskanta l) jfflf

ŝtono kvazaŭ vitro 9 JL

kritiki (tr) mallaŭdi; ekzameni la

kvalitojn kaj mankojn de scienca,

literatura aŭ belarta verko 8

krizo grava danĝera momento en

iu afero 8

kroĉi (tr) kapti kaj fiksteni per

hoko 7

krokodilo granda kvarpieda danĝe-

ra rampulo, vivanta en riveroj

( Crocodylus ) 9

krom* prep. por diri ‘‘plieal”, "al-

done al"; (en nea frazo) por mon-

tri escepton 1

krono ornamaĵo por la kapo: luksa

por reĝo, el kreskaĵo kun floroj

por venkinto ktp 8

kruco* bildo aŭ aĵo kun

formo tia: 5 I

kruĉo vazo el diver- ^^7)

saj substancoj, kun ( J 1 IJ

larĝa ventro, tenilo \_/ L,/

kaj verŝilo, destinita por enteni

fluaĵon 8

kruda tia, kia la naturo ĝin produk-

tis; ege malĝentila 7

kruela (iu) inklina suferigi; (io) su-

feriga 8

kruro* parto de la gam-^^k

bo, ekde genuo ĝis pie- /

do; tuto de la suba me- </

mbro de besto (b); simila parto

de meblo (kruro de tablo) 5

krusto ekstera malmolaĵo, kiel ŝelo

(de pano, kuko, vundo ...) 8

kruta ege dekliva 8 £vrf|

kubo aĵo kun ses facoj 9

kubuto artiko de la brako 8

kudri kunligi ^

per fadeno aŭ

ŝnureto 7 / ^

kuglo eta metala peco,

kiun pafilo elĵetas 8 "

kuiri* pretigi manĝaĵon per varmo 4

kuko* dolĉa bakaĵo P\8\

luksa krono:

(estas miloj da re-

ceptoj por ili) 5

kukolo birdo, kiu deme-

tas siajn ovojn en nes-

tojn de aliaj birdoj ( Cuculus )

kukumo kreskaĵo aŭ

ĝia bero manĝata

kvazaŭ

kiel legomo (Cucumis sativus) 9

kukurbo frukto de kre-

skaĵo ( Cucurbita ) 9 jen ,

unu el ĝiaj formoj:

kulero* manĝilo 5

kulmino la plej alta

punkto au stato v

kulo insekto, kies inoj suĉas sangon

( Culex) x

kulpa* tiu, kiu faris ion punindan 5

kulto religia okazaĵo ordinare ĉees-

te de pluraj personoj 9

kulturi* prilabori la teron; flegi

kreskaĵon aŭ bredi beston 6

kulturo* prilaborado de tero; fle-

gado pri kreskaĵo aŭ bredado;

evoluo de homo pri arto, lingvo

kaj similaĵoj 6

kun* prep. por montri akompanon

(vivi, manĝi kun iu; paroli, ludi

kun iu; agi kun kolero; kafo kun

sukero) 1

kuniklo besto simila

al leporo, fama pro

rapido (Lepus cu- ,

niculus) 9

kupono bileto por malordinara ra-

jto pri io 9

kupro metalo ĉefe uzata por elek-

traj kondukiloj ( Cu ) 8

kuraci* prizorgi malsanulon kaj

provi resanigi ĝin 5

kuraĝa* konservanta memregadon

antaŭ danĝero aŭ malfacilaĵo 3

kurbo linio, ĉefe kiam malrekta kiel

ĉe litero S 7

kurento fluo de elektro 9

kuri* tre rapide iri 3

kurioza stranga pro malofteco;

markinda 7

kurso serio da lecionoj I

pri scienco, arto aŭ

metio 7

kurteno tuko ĉe fenestro 8 (B -4

kurzo la rilato de monvaloroj x

kuseno sako plenigita

per molaĵo por apo- ,

gi kapon aŭ alian [ ^ |

parton de la korpo 9

kuŝi* esti en horizontala pozicio

(homoj kuŝas por dormi) 4

kutimo* (iu) emo fari ion, pro ofta

ripetado de tio; simila agmaniero

ĉe popolo pro kulturo 4

kuvo* granda ujo 6 ©♦ 1

kuzo* filo de onklo aŭ

onklino 5

kvadrato io kun same i

longaj kvar flan

kaj ortaj anguloj 7

kvalito eco; speciala kapablo 7

kvankam* vorto por diri, ke io oka-

zas, kiam oni ne devus kredi je

tio (la suno forte brilas, kvankam

falas pluvo; mi vidas nenion,

kvankam ĉio estas luma) 1

kvanto tiom, kiom estas 7

kvar* 4 1

kvarangulo figuro kun

kvar rektaj linioj ©* ,

(kvar/angul/o) x

kvartalo parto de urbo 8

kvazaŭ* vorto por diri “ne vere tio,

sed simile al tio”, “ne vere tia,

sed tute simila”, "ne vere tiel,

sed tute simile” (ŝi kuŝas, kvazaŭ

mortinta) 1

same i-

ankoj,

Di 7 I-

kverko

kverko arbo, kies ligno estas uzata

por fari meblojn kaj konstrui

( Quercus) 8

kvieta* tute trankvila 6

kvin* 5 1

kvitanco atesto pri ricevo de pago,

letero aŭ pakaĵo x

la* (la glaso estas plena: ne

iu ajn glaso, sed jam konata,

jam menciita glaso; la birdoj

havas flugilojn: ĉiu birdo havas

flugilojn) 1

laboratorio laborejo por sciencaj

esploroj kaj eksperimentoj 9

labori* ( ntr ) korpe aŭ mense peni

por produkti aĵon aŭ plenumi

taskon 2

laca* senforta stato, kiam korpo

postulas ripozon 4

lacerto malgranda rampulo ( Lac -

laĉo ŝnureto por fermi ŝuon aŭ

veston 9

lado plato el iu ajn metalo 9

lago* granda kvanto da akvo,

ĉiuflanke limigita de tero 5 (b) pĝ

lako fluaĵo uzata kiel farbo, tamen

travidebla kaj brila, uzata por

protekti surfacon 9

lakto* blanka tri- ,

nkaĵo el mamo 1

por idoj 4

lama kripla je piedo aŭ kruro, tial

malfacile paŝas, tamen paŝas 7

lameno mallarĝa kaj

maldika plato 8

lampo* daŭra lumigi- •

lo 6 ' \

lando* komuna vorto por ŝtato;

unuiĝo de ŝtatoj (Brazilo estas

lando) 2

lango* movebla organo (

en la buŝo, uzata por

gustumi kaj paroli 5

lano molaj haroj de ŝafo uzata por

fari ŝtofon 7

lanterno fiksa aŭ portebla

aĵo, kun kandelo aŭ alia

lumilo ŝirmita per vitraĵo

kontraŭ vento aŭ pluvo 9

lapo frukto de herbo ( Arc-

tium) 9 ©-►

lardo porka graso, foje kun

iom da porka viando 9

larĝa* granda laŭ la dimensio lar-

ĝo 4 (b) pĝ 07

larmo guto^de likvaĵo el

larvo insekto, kies for-

mo ankoraŭ ŝanĝiĝos

(tiam estos kruroj kaj flugiloj) 9

lasi* ( tr ) ne plu teni; restigi sur iu

loko aŭ en iu stato; ne malhelpi 3

lasta* estanta post ĉiuj aliaj (en

tempo, spaco aŭ rango) 2

latino malnova lingvo de rom/

anoj v

latitudo kiom norde aŭ sude 9 (b)

pĝ 100

latuno kupro kaj zinko miksitaj 9

lingvo

laŭ* prep. montranta sekvatan

linion (laŭ la fluo de la rivero),

obeatan aferon (laŭ la ordono de

mia estro; laŭ plano) 1

laŭbo artefarita plafono el kreskaĵo

en ĝardeno 9

laŭdi (tr) esprimi aproban, favoran

opinion pri kvalitoj de io aŭ iu 7

laŭta forte aŭdebla 7

lavango neĝamasego rulfalanta de

monto x

lavi* (tr) purigi per akvo aŭ alia

fluaĵo 4

leciono* pli-malpli horo da instru-

ado 6

ledo prilaborita haŭto de besto,

uzota por fari ŝuon, vestaĵon ktp 7

legi* (tr) kompreni skribaĵon 2

legomo* manĝebla kreskaĵo (kiu

ne estas frukto aŭ spico): beto,

karoto, terpomo ktp 6

leĝo* regulo por ĉiu homo en ŝta-

to 5

lekcio leciono en formo de prelego

en universitato 9

leki (tr) ŝovi la langon sur ion 8

leono granda besto,

tre danĝera, tial

nomata reĝo de la

bestoj (Panther leo) 7

leporo ne tre granda

besto kun longaj

oreloj ( Lepus ) 7

lerni* (tr) akiri scion pri scienco,

arto, metio aŭ io alia 2

lerta* kapabla facile, laŭcele kaj

rapide fari ion 5

lesivo likvaĵo preparita por

lavi ion 9

letero* skribaĵo, kiun

oni sendas per la

poŝto al iu 3

forte

leŭtenanto malaltranga oficiro 9

levi* (tr) movi de malsupre supren;

starigi ion, kio kuŝis 2

li* vorteto por montri viran ulon

(mi vidis knabon, li estas alta) 1

libera* ne ĝenata de materia aŭ

morala baro, de fremda volo aŭ

_ io tia 2

libro* presita teksto en

pluraj paĝoj 3 ©♦

licenco ŝtata aŭ juĝa

permeso por fari ion 9

liceo mezgrada lernejo 9

lifto aparato por vertikale

porti homojn kaj aĵojn de

unu al alia etaĝo 8

ligi* (tr) fiksi per ŝnuro, ĉeno

aŭ simila afero; kunigi plurajn

aferojn 4

ligno* malmola sub-

stanco el arbo 4 ©♦

ligo* tio, kio ligas 4

likva povanta flui

akvo 9

lilio kreskaĵo kun bon-

odoraj floroj ( Lilium ) 9

limako ege malrap-

ida besto, kiu ram-

pas ( Limax ) 9

limo* kie aŭ kiam io finiĝas, kaj io

alia komenciĝas 5

lingvo* sistemo da vortoj uzata de

iu nacio aŭ gento; ĉio servanta

por esprimi pensojn aŭ sentojn 3

<=3

linio

linio* figuro kiel tiu de fadeno kun

unu sola dimensio 4

lino herbo, el kiu oni

havas oleon kaj vestojn

( Linum ) 9 '*\l/

lipo* parto de buŝo, kiu

kovras la dentojn 6

listo vico da vortoj, nomoj ... 8

literaturo tuto da verkoj (libroj) de

iu kulturo, nacio, epoko aŭ pri iu

temo 8

litero* signo por .

sono de iu lingvo |

(a, b, c, ĉ ...) 6

lito* meblo por dormado 3 (S- 4

litro mezuro por enhavo (suko de

10 oranĝoj egalas al ĉirkau 1

litro) 7

liveri ( tr) transdoni aĉetitajn va-

rojn al tiu, kiu aĉetis; havigi 9

logi (tr) peni altiri (venigi) al si per

plaĉaj rimedoj 7

logiko fako pri leĝoj de rezonado 9

loĝi* (x) daŭre restadi en loko (en

domo, urbo) 2

lojala plene fidela 9

loko* tie, kie io aŭ iu estas; spaco

por io aŭ iu 2

lokomotivo maŝino,

kiu tiras vagonojn 9

longa* granda laŭ la dimensio lon-

go 2 (b) pĝ 07

longitudo kiom oriente aŭ okciden-

te 9 (b) pĝ 97

loti (ntr) konsulti la sorton pri

elekto, decido aŭ disdono (oni lo-

tos pri aŭto inter la ĉeestantoj) x

loto ago loti; lotaĵo 9

lotuso herbo ( Lo-

tus ); akvokreskaĵo

(Nymphaea lotus) 9

lubriki (tr) meti substancon por fa-

ciligi la glitadon 9

ludi* (x) sin amuzi, sin distri, fa-

ri plezuran aferon, sed kiu ne es-

tu laboro; sonigi muzikilon; sin

prezenti en teatraĵo 4

lui pagi por uzi ion dum iom da

tempo 7

luko eta aperturo en tegmento aŭ

plafono por eniro de lumo 9

lukso havado aŭ uzado de mul-

tekostaj, foje nur ornamaj, aĵoj 7

lukti (ntr) batali kontraŭ iu nur per

sia korpo (manoj, brakoj, kruroj

ktp) pro kolero aŭ en sporto; peni

kontraŭ malfacilaĵo 9

luli (tr) moveti bebon aŭ etan in-

fanon por ĝin dormigi 9

lumi* (ntr) eligi radiojn, kiuj

ebligas vidadon (la suno forte

lumas) 3

lunĉi (tr) ete manĝi, ĝenerale in-

ter la tagmanĝo kaj la vesper-

manĝo r

lundo* la dua tago de la semajno,

la unua labor-tago de la semajno,

post dimanĉo kaj antaŭ mardo 5

luno* kvazaŭ eta pla-

nedo, kiu moviĝas i

kaŭ la Tero; simila aĵo, ■

kiu moviĝas ĉirkaŭ alia planedo 5

lupo sovaĝa besto pra-

ulo de la hundoj (Canis

lupus) 8

* 2 >

aio,

mapo

maĉi ( tr ) diserigi per la dentoj 8

magazeno loko en butiko por res-

tigi varojn, kien la klientoj ne iras;

luksa butiko; granda butiko 7

magio arto pri supernaturaj rime-

doj x (v) sorĉi

maizo alta herbo, kies

flavaj grajnoj estas ma- ,

nĝeblaj, ad ĝiaj grajnoj

(Zea mays) 9

majesta kauzanta admiron kaj re-

spekton pro sia aspekto au kon-

duto 9

majo* la kvina monato de la jaro 5

majstro alte kvalita fakulo 7

maksimumo la plej granda atinge-

bla kvanto au grado (supera

limo) 9

makulo punkto au eta

regiono kun alia koloro,

pro malpuraĵo, difekto *

au ornamo; eraro 7

mal-* vortparto por la kon-

trauo (alta, malalta) 0

maleolo osta elstaraĵo en

ambau flankoj inter piedo

kaj kruro 9 ©♦

malgraŭ (prep.) = kvankan

graŭ tio, ke = kvankam (ni naĝis

malgrau la malvarmo) 7

malica (iu) konscie aganta por

fari malutilon kaj malfeliĉon al la

aliaj; (io) farata kun deziro malu-

tili al iu 9

mal-

malvarmumo malforta malsano,

kiu venas pro restado en mal-

varma loko, kiam oni ne uzas

dikajn vestaĵojn (mal/varm/um/

o) 8

malvo kreskaĵo kun

ete ruĝaj floroj

( Malva ) 9

mamo parto de la korpo

ĉe homo kaj iuj bestoj,

per kiu la inoj povas '4^ '

nutri siajn idojn per lakto 8

mandato rajtigo reprezenti per-

sonon au organizaĵon 8

manĝi* (tr) sin nutri per buŝo 3

maniero* rimedo, procedo, meto-

do uzata por fari ion; tiel, kiel io

okazas 5

maniko parto de ves-

to, kiu kovras la

brakon (ĉemizoj kun

mallongaj kaj longaj manikoj) 7

manipuli ( tr) uzi, funkciigi ilon au

aparaton per la manoj; laucele kaj

lauvole uzi ion 9

manki* ( ntr ) tute malesti, foresti

au ne esti en sufiĉa kvanto au gra-

do laŭ la bezono 3

mano* ekstremaĵo de la

brako, kun kvin fingroj 2

manovri ( ntr ) per pluraj ŝanĝoj de

direkto meti aŭton, ŝipon ... en

necesan pozicion 9

mantelo vasta longa senmanika

supervesto 7

mapo desegno de la surfaco de la

tero, aŭ nur parto, ĝi povas mon-

marĉo

tri limojn de lando, riverojn, mon-

tojn ktp 8 (b) pĝ 98

marĉo regiono kun multe da sen-

flua akvo je neprofunda nivelo,

kie la tero nur malofte estas seka 8

mardo* la tria tago de la semajno 5

marko* speciala signo sur io kaj

servanta por rekonigi tion 4 GNU

kaj aliaj markoj:

indymedia debian

marmelado kaĉo el frukto kaj suke-

ro 9

maro* iel aparta parto de la oce-

ano 3 (b) pĝ 97

marŝi* ( ntr ) paŝi 5

martelo batilo, spe-

ciale iu simila al tiu

de la bildo 7

marto* la tria monato de la jaro 5

maso kiomo de materio de iu aĵo,

kies unuo estas gramo aŭ kilo-

gramo; nedifinita kvanto da ma-

terio, konsiderata kiel tutaĵo 9

masoni ( tr ) konstrui per ŝtonoj aŭ

brikoj kaj cemento por kunigi ilin 7

masto fosto sur barko

aŭ ŝipo, por pendigi la

velojn 8

mastro* estro 5

mastrumi zorgi pri ĉio, kio koncer-

nas ion (mastr/um/i) 8

maŝino* aparato por fari ion, pro-

dukti ion 6

maŝo truo en reto x

matematiko scienco pri nombroj,

figuroj (kiaj cirklo kaj triangulo)

ktp 9

mateno* la unua duono de la tago

(de la sunleviĝo ĝis la tagmezo) 3

materialo ĉio materia, kio estas

necesa por iu ago 7

materio ĉio, el kio estas kreita la

aĵoj 9

mato maldelikata tapiŝo 9

matraco mola aŭ

iomete mola par-

to de la lito, sur

kio oni kuŝas 7

matura* atinginta sian plenan

kreskadon, kapablon aŭ taŭgecon

(matura frukto: preta por man-

ĝado) 6

meblo* movebla ob-

jekto, plej ofte farita i

el ligno por praktika

uzo en loĝejo (lito,

tablo, seĝo ...) 6

medalo metala disketo surhavanta

bildon aŭ surskribojn, ordinare ĝi

estas memoraĵo aŭ honorigilo x

medicino scienco pri sano kaj mal-

sano, aplikata al kuracado 9

medikamento substanco por ku-

raci 8

medio la ĉirkaŭaĵo, en kiu io tro-

viĝas; la natura aŭ socia ĉirkaŭaĵo

de iu x

Mediteraneo maro inter Eŭropo

kaj Afriko 9 (b) pĝ 97

mediti (x) longe pensi 8

mehaniko branĉo de fiziko, kio stu-

das fortojn kaj movojn; arto kon-

strui maŝinojn 8

mieno

meĥanismo tuto de la pecoj de

maŝino aŭ aparato; aro da rime-

doj, per kiu plenumiĝas iu ago aŭ

funkcio 8

mekaniko = mehaniko 8

mekanismo — mehanismo 8

melki ( tr ) ekhavi per premado lak-

ton el mamoj de besto 8

melono granda

globforma frukto

kun sukplena dol-

ĉa karno el samnoma kreskaĵo

(Cucumis melo) (melona ŝelo ple-

jofte estas flava aŭ verdeta) 9

mem* ne alia, la sama; nur per si,

sen helpo de iu alia 1

membrano interna haŭto de la

korpo x

membro ĉiu el la moveblaj pecoj

de la korpo; ano de klubo, soci-

eto, familio ktp 7

memori* (x) konservi aŭ denove

prezenti al si penson pri io ajn 3

mencii (tr) en parolo aŭ teksto in-

formi iun pri aparta afero, kiu iom

rilatas al la temo 9

mendi* (tr) peti servon aŭ varon 6

menso tiu elemento en besto aŭ

homo, kiu prilaboras informojn

kaj determinas konduton 9

mensogi* (x) intence

diri malveraĵon 6 rsj* 1 ~

fama mensoganto: T\

mentono parto de /f^\ £T~~ N v

la vizaĝo sub la f k

buŝo 7

menuo listo propo-

nata por elekto de

pladoj ĉe restoracio 9

meriti* (tr) havi rajton je rekom-

penco aŭ puno pro sia konduto,

ago aŭ eco 6

merkato stato de aĉetpovo kaj aĉe-

temo pri iu komercaĵo aŭ borsa

valoro (neniam merkato estu uza-

ta kiel foiro aŭ vendoplaco) x

merkredo* la kvara tago de la se-

majno 5

mesaĝo sciigo; informo sendata de

iu persono al alia(j) x

metalo* materio kun iuj komunaj

ecoj: fero, kupro, arĝento ktp 6

metalurgio industrio pri fabrikado

kaj prilaborado de metaloj 9

meti* (tr) transigi en difinitan lo-

kon aŭ staton 2

metio manlabora profesio 7

metodo pripensita maniero procedi

por atingi difinitan celon 8

metro mezurunuo por longo, kiu

egalas al 100 centimetroj (alto de

homo estas ĉirkaŭ 1,7 metroj) 7

metroo urba fervojo por amasa ra-

pida transportado de pasaĝeroj^

mezo* io egaldistanca de du ek-

stremoj, de du limoj, en spaco aŭ

tempo (genuo estas preskaŭ en la

mezo de kruro) 4

mezuri* (tr) taksi kaj difini grande-

con, kvanton, gradon de io 4

mi* vorteto por indiki la parolan-

ton 1

mielo dolĉa likvaĵo,

kiun abelo produk-

tas el floroj 9

mieno* aspekto de la vizaĝo, kiu

montras penson aŭ emocion 6

migri

migri ( ntr ) iri loĝi en alian lokon

(iuj birdoj migras pro la sezono) 8

miksi* ( tr ) meti kune du aŭ pli

aferojn tiel, ke oni ne povas plu

ilin facile distingi 6

mil* 1.000; trimil: 3.000; mil tri

1003 1

milda malakre impresanta la sen-

tumojn 7

miliardo 1.000.000.000, tio estas

mil milionoj 8

milimetro mezurunuo por longo,

kiu egalas al 0,1 centimetro 8

miliono* 1.000.000, tio estas mil

miloj 6

militi* ( ntr ) per multaj soldatoj kaj

armiloj batali kontraŭ alia lando

aŭ partio 2

minaci* (x) montri al iu per paroloj

aŭ gestoj, ke oni intencas fari al

li malbonaĵon 6

mineralo substanco, kiu estas nek

el besto nek el kreskaĵo 9

minimumo la plej malgranda atin-

gebla kvanto aŭ grado (malsu-

pera limo) 9

ministerio ministro kaj aro da labo-

rantoj ĉe tiu ministro kune kun la

rimedoj kaj povoj, kiujn ili havas

por zorgi pri iliaj taskoj 9

ministro ano de ŝtata registaro, kiu

estras unu el la specialaj admin-

istraj fakoj de la ŝtataj aferoj 9

mino entera aŭ sub-

tera loko, el kiu oni

elfosas metalojn kaj

mineralojn 8

minus vorteto, kiu indikas maladi-

cion (3 - 2 = 1 tri minus du estas

unu) 8

minuto* mezurunuo por tempo (1

minuto estas 60 sekundoj; ludo

de futbalo estas 90-minuta) 4

miri* (x) senti impreson de sur-

prizo pro io eksterordinara 3

mirinda tia, ke tio meritas miron 9

mirtelo sovaĝa malalta

arbo kun blue nigraj,

manĝeblaj beroj ( Vac-

cinium myrtillus) 9

mis-* vortparto por indiki agon

laŭ maniero malbona, erara, mal-

ĝusta (miskompreni: malguste

kompreni) 0

mistero fakto, afero, kiu ne povas

esti klarigata 8

mistifiki ( tr ) trompi 9

mizero daŭra granda malriĉeco aŭ

malfeliĉo, inda je kompato 7

modelo objekto farita por esti imi-

tata 8

modera nek troa nek maltroa, ne

ekstrema 8

moderna apartenanta al la nuna

epoko; plej nova 8

modesta kaŝanta aŭ ne alte tak-

santa siajn meritojn 8

modifi (tr) parte ŝanĝi ion 9

modo nedaŭra, kaprica kutimo,

moro aŭ maniero, ĉefe pri ves-

tado 7

moki* ( tr ) malŝate, ofende igi iun

aŭ ion ridinda 5

mola* ne kontraŭstaranta al pre-

muziko

momento* tre mallonga nedifinita

daŭro de tempo 4

monato* 30 au 31 tagoj (unu jaro

estas dek du monatoj) 4

mondo* planedo Tero; ia parto de

la geografia mondo au de la so-

cio, rigardata kiel tuto 2

mono* pagilo laŭleĝe

fabrikita 3

monstro vivaĵo kun nenormala for-

mo kaj strukturo 9

monto* amaso da roko

kaj tero, kiu altiĝas

super la nivelo de la

ĉirkaŭanta grundo 3

montri* ( tr ) vidigi; indiki datu-

mon; sciigi informon 2

monumento grava konstruaĵo, ofte

memoriga pri iu aŭ io 9

moralo tuto de la reguloj montran-

taj al la homo ĝiajn devojn en so-

cia aŭ privata konduto 9

mordi premi per dentoj, kio povas

aŭ ne tranĉi/ŝiri 7

morgaŭ* en la sekva tago 1

moro ĝenerala vivmaniero kaj ku-

tima konduto de iu popolo aŭ

persono 7

morti* ( ntr ) ĉesi vivi; ne plu esti

aŭ funkcii 2

moskito pikanta in-

sekto (kulo kaj ali-

aj), kiu flugas 8

motoro maŝino por transformi ian

energion (precipe elektran aŭ

hemian) en movan energion 8

movi* (tr) transloki ion 2

mueli (tr) erigi ion (etaj eroj) per

ia ilo 7

muĝi ( ntr ) bleki kiel bovo 9 EN

multa* vorto por in-

diki grandan ned-

ifinitan kvanton el

multipliki (tr) obligi nombron (2 x

4 = 8 du oble kvar estas ok) 9

munti (tr) fikse kunmeti la diver-

sajn partojn de maŝino sur la

ĝustajn lokojn 8

murmuri (tr) mallaŭte paroli 7

muro* vertikala surfaco, kiu divi-

das ejon en domo 3

musko kreskaĵo dense kreskantaj

sur malsekaj ŝtonoj, arboj ktp

( Musci ) 9

muskolo karnaĵo ser-

vanta por movi la di- /"ĵS/—

versajn partojn de la

korpo 8 ^

muso malgranda “"n

besto ( Mus ) 8 '

muŝo* malgranda duflu-

gila insekto ( Musca ) 6 "■n

muta ne posedanta la parolkapa-

blon; ne povanta aŭ ne volanta

dum momento paroli 7

muzelo naza kaj buŝa i

elstara parto de la ka-

po de iuj bestoj 9 ©* ir —J

muzeo ejo por konstanta elmon-

trado pri belartoj, sciencoj aŭ ali-

aj temoj 9

muziko* belarto pri aranĝo de so-

noj agrablaj por homa aŭdo 5

-n

-n* vortparto por indiki: ricevon

de ago (muso manĝas fromaĝon);

direkton (mi falas en truon); vort-

parto, kiu anstatauigas prepozi-

cion: ŝi dormis ok horojn (= ŝi

dormis dum ok horoj) 0

n-ro numero x

nacio* popolo difinita laŭ kulturo

(lingvo, kutimoj ktp) ofte en sa-

ma lando 2

nadlo pinglo-forma parto de apa-

rato por indiki ion 8

naĝi* sin movi sur aŭ en akvo

per sia korpo (brakoj, kruroj aŭ

naĝiloj) 6

naiva sensperte malkaŝema kaj kre-

dema kiel infano 8

najbaro* tiu, kiu loĝas aŭ troviĝas

proksime de alia persono 6

najlo pinta metala

bastoneto fiksita

per martelo 7

najtingalo birdo, rimarkinda pro sia

bela kanto ( Luscinia ) 9

naski* ( tr ) produkti idon; estigi,

okazigi 3

naturo* ĉio, kio ne estas farita de

homo aŭ maŝino 4

naŭ* 9 1

naŭzi (x) kaŭzi vomemon 8

nazo* parto de ko-

rpo, per kiu oni ri-

markas odorojn 4

ne* vorteto por indiki malkonsen-

ton, malaprobon, malpermeson

(ĉu mi povas? ne!) 1

nebulo akva vaporo en aero, kiu

malhelpas vidadon 7

necesa* estanta nepre bezonata,

ne povanta esti malhavata aŭ ne

uzata 3

necesejo loko destinita por feki kaj

pisi (neces/ej/o) x

neglekti (tr) malzorgi, neatenti 9

neĝo* kristaliĝinta

akva vaporo el

ĉielo 4

nek* vorteto por diri “ankaŭ ne”,

“kaj ne" 1

nenia* de neniu kvalito/speco 1

nenial pro neniu kaŭzo 9

neniam* en neniu tempo 1

nenie* en neniu loko 1

neniel laŭ nenia maniero 9

nenies de neniu 8

nenio* neniu afero 1

neniom neniu kvanto, grado 8

neniu* eĉ ne unu homo, besto aŭ

afero 1

nepo* filo de la filo aŭ de la filino 6

nepra* tute neevitebla, tute de-

viga 6

nervo fadenforma teksaĵo en la ko-

rpo de homo aŭ besto por kuren-

toj el kaj al la cerbo 8

nervoza malpacienca 9

nesto eta korbo de

iuj birdoj por siaj

ovoj 7

neto klara skribaĵo ne plu ŝanĝebla,

ĉar la teksto jam ricevis ĉiujn

korektojn 8

neŭtrala senpartia x

objekto

nevo* filo de la frato aŭ de la fra-

tino 6

ni* vorteto por montri la parolan-

ton kaj aliajn (mi kaj vi; mi kaj

ĝi; mi kaj ŝi; mi kaj li; mi kaj ili;

mi kaj ili kaj vi...) 1

kun koloro kia de

tiu plumo 3

nilono materialo kreita de homo,

interalie uzata kiel ŝtofo en

vestoj 9

nivelo horizontala ebe-

no; grado de io kom-

pare al alia afero 8

-nj- vortparto esprimanta karecon

(por ino) (patrino = panjo; Ga-

brieli = Ganjo) 9

nobla havanta altajn moralajn

kvalitojn 8

nodo streĉa inter-

plektaĵo 8

nokto* parto de la tago, kiam ne

estas suna lumo 4

nombro* matematikaĵo esprimanta

grandon aŭ mezuron (3; 4,5; 7/8;

0,09; 1001 ...) 4

nomo* vorto per kiu oni aparte sig-

nas iun aŭ ion (Maria, Jozefo,

Karlo, Brazilo ...) 2

nordo* unu el la kvar geografiaj

ĉefpunktoj 6 (b) pĝ 97

normala ordinara kaj laŭregula 8

noto* mallonga enskribo memori-

ga; skriba signo por muzika tono 6

nova* antaŭe ne ekzistanta aŭ ne

konata; ankoraŭ ne uzata aŭ mal-

multe uzata 2 (b) pĝ 07

novembro* la dek unua monato de

la jaro 5

nu* vorteto servanta por kuraĝigi

aŭ atentigi pri io sekvanta (nu, ni

saltu) 1

nubo* amaso da

densaj akvova- v—^

poroj, el ĝi falas pluvo 4

nuda (homo) nevestita; (io) ne-

provizita de la ordinaraj kovraĵoj 7

nuko malantaŭa parto

de kolo 9

nukso frukto kun dika

malmola ŝelo 9

nul* 0 4

numero* nombro montranta la vi-

con de iu objekto inter aliaj 5

nun* vorteto por diri ‘‘en ĉi-mo-

mento” , “en ĉi-epoko” 1

nur* vorteto por diri "ne pli ol” (la

forno estas nur varmeta, tio es-

tas, ne sufiĉe aŭ ne plu varma),

“ne alie ol” (li povas paroli nur

Esperante) 1

nutri (tr) doni al vivulo manĝaĵon 7

-o* finaĵo por substantivoj (pano,

kapo, hundo) 0

obei* (x) fari tion, kion iu ordonas;

ne fari tion, kion iu malpermesas 6

objekto* io ajn, kion oni konas,

aŭ provas koni (konkreta aŭ ab-

strakta); tio, kion atingas la ago

de la subjekto 5

-obl-

-obl-* vortparto por indiki ĝustan

pligrandiĝon aŭ maldividon (duo-

blo: du foje pli granda (laŭ gran-

do aŭ kvanto); triobla: tia, ke ĝia

grando/grado aŭ kvanto iĝis tri

foje pli granda) 0

oblikva kliniĝanta for de la verti-

kala direkto, pozicio 9

observi (tr) rigardi ion ade, kun

daŭra atento; trafe obei 8

obstaklo malhelpo, baro 9

obstina firme restanta ĉe sia propra

opinio aŭ volo eĉ dum malfacilaj

situacioj 9

oceano la tuta kuno de sala akvo,

kiu apartigas la mondopartojn 9

(b) pĝ 98 (v) Atlantiko, Pacifiko

odori (x) eligi nevideble etajn aĵo-

jn, kapablajn impresi flarsenton 7

ofendi ( tr ) kolerigi per malres-

pekto al ies sentoj aŭ honoroj 9

oferi (tr) donaci al dio(j) 8

oferti (tr) proponi al iu varon aŭ

servon aĉetotan 7

oficiala deklarita de rajta aŭtori-

tato 8

oficiro ĝenerala vorto por militistaj

estroj el pluraj rangoj 9

ofico* okupo, profesio 5

ofta* okazanta aŭ trovebla multe

da fojoj 2

ok* 8 1

okazi* (ntr) estiĝi, fariĝi en iu loko

aŭ momento 2

okcidento* unu el la kvar geo-

grafiaj ĉefpunktoj, kie la suno

subiras 6 (b) pĝ 97

oktobro* la deka monato de la ja-

ro 5

okulo* parto de la kor-

po, per kiu oni vidas 3 \S/

okupi* (tr) resti, sin troviĝi en iu

loko; teni en posedo iun lokon aŭ

tempon 3

ol* vorteto por kompari (tiu libro

estas pli dika ol tiu alia; Karina

estas pli alta ol Natalia) 1

oleo* grasa fluaĵo el )

besta, kreskaĵa aŭ

ŝtona origino, uzata

por kuiri, en industrio ktp 6

olivo frukto el oli- V' N

varbo, kiu donas

bonegan oleon (Olea europea) 8

ombrelo portebla ŝir-

milo kontraŭ pluvo

aŭ suno 8

ombro* senluma aŭ mal-

hela loko, pro lumbaro

(jen bildo de arbo kaj

ĝia ombro) 5

-on-* vortparto por indiki ĝustan

malpligrandiĝon aŭ dividon (du-

ono: du foje malpli granda aŭ

unu el du egalaj partoj post di-

vido en du)°

ondo* akvomaso, kiu

leviĝas kaj refalas ĉe

supraĵo de maro 6

oni* nedifinita pronomo, signifanta

“la homoj”, "multaj aŭ kelkaj

personoj” (oni kredas, ke ...) 1

onklo* frato de patro aŭ patrino 4

-ont-* vortparto por diri, ke la ago

tuj okazos, rilate al kiu agos:

ovalo

manĝonto estas tiu, kiu baldaŭ

manĝos 0 (b) pĝ 09

-op- vortparto por indiki grupon

(duopo: du aĵoj kune; kvinope ili

sin ĵetis sur min) 9

operacii (tr) fari kirurgion; fari

kalkulon 8

opero muzika teatraĵo 9

opinii* (tr) pensi ion pri io aŭ iu;

pensi pri io, kia ĝi estas 4

oponi ( ntr ) kontraustari 9

oportuna facile uzebla; faciliganta

sukceson 7

opozicii (x) politike oponi 9

oranĝo globforma

kaj dolĉa frukto de

oranĝujo (Citrus

aurantium) 7

oratoro homo, kiu bone parolas al

publiko 9

ordinara* ne speciala; ĉiutaga 5

ordo* regula aranĝo de aferoj (a,

b, c, ĉ ... estas en ordo; z, k, ĵ, I

ne estas en ordo) 4

ordoni* (tr) estre esprimi al iu sian

volon, ke tiu faru ion 4

orelo* ekstera parto de

aŭdorgano, per kiu

oni aŭdas 4

orfo knabo aŭ knabino, kies patro

aŭ patrino mortis 8

organismo tutaĵo de organoj, kiuj

kune formas vivan estaĵon x

organizi* (tr) starigi ion, kunordi-

gante ĝiajn partojn por plenumi

difinitan funkcion 6

organo parto de homo, besto aŭ

kreskaĵo kun speciala funkcio (la

speciala funkcio de koro estas

movi la sangon) 7

orienti (tr) konstrui ion tiel, ke ĝia

antaŭo estas direktita al oriento;

diri kie iu estas, kaj laŭ kiu di-

rekto ĝi iru 9

oriento* unu el la kvar geografiaj

ĉefpunktoj, kie la suno leviĝas 6

(b) pĝ 97

originalo aĵo el kiu oni kopias ion;

aĵo uzata kiel modelo 8

origino loko aŭ grupo da uloj,

en kiu naskiĝis homo, familio

aŭ popolo; kaŭzo, pro kiu ko-

menciĝas io 7

orkestro granda muzikgrupo lu-

danta diversajn muzikilojn 9

ornami (tr) plibeligi 7

oro* valora metalo ( Au ) 6

orto angulo je 90° 8

ortografio maniero korekte skribi la

vortojn de iu lingvo 9

-os* finaĵo por verboj, kiam temas

pri la tempo post nun (morgaŭ mi

vizitos vin)° (b) pĝ 09

oscedi (ntr) malfermi la buŝon pro

dormemo, enuo aŭ laciĝo 8

osto* malmola par-

to de la homa aŭ

besta korpo 6

-ot-* vortparto por diri, ke la ago

tuj okazos, rilate al kiu ricevos la

agon: manĝota pomo estas po-

mo, kiun oni tuj manĝos 0 (b) pĝ

ovalo ebena kurbo sim-

ila al tiu de la bildo; io

ovoforma 9

ovo

ovo* globoforma aĵo, kiu fariĝos

" i

pacienca* havanta kapablon tran-

kvile (longe) atendi 6

Pacifiko parto de la oceano 9 (b) pĝ

paco* stato de lando, kiu ne estas

en milito; stato de socio, en kiu

ne estas perforto 3

paĉjo (pa(tro)/ĉjo) kara vorto por

patro 8

pafi* (tr) ĵeti aĵon per speciala ilo,

kiu ege rapidigas ĝin 6 Eh*

pagi* ( tr ) doni monon

pro ŝuldo aŭ aĉeto 3 UJ

paĝo* unu flanko de folio de libro,

revuo aŭ ĵurnalo (vi ĝuste legas la

66an paĝon) 5

pajlo seka trunketo de greno 7

pako* aro da aĵoj ŝir-

mitaj per papero kaj |

ŝnuro aŭ en sako 5

pala (pri vizaĝo) neruĝa aŭ sen-

kolora; malmulte brila 7

palaco granda luksa domego de

reĝo aŭ riĉulo 8

palato la supro de la buŝa kavaĵo 9

paliso fosto 9

palmo arbo el var-

maj landoj kun ege 1

grandaj folioj 9 ©♦

palpebro haŭto, kiu kovras la oku-

lon je ĝia fermo 9

palpi (tr) malforte uzi la mano(j)n

por senti per la fingroj 9

palto supervesto por malvarma ve-

tero 9

paneo subita malfunkcio de maŝi-

no 9

panjo (pa(trino)/njo) kara vorto

por patrino 8

pano* manĝaĵo bakita

el faruno 4 k-——^

pantalono* vesto, kiu ko-

vras de zono ĝis piedoj, li 1

aparte ĉiun kruron 6 u

pantoflo hejma piedvesto mola kaj

malpeza 9

papago birdo kun hoka be-

ko, kiu imitas la homan <wA

voĉon ( Psittacus ) 9

papero* maldika folio por fari li-

bron aŭ ĵurnalon, por skribi le-

teron ktp 4 (b) pĝ 07

papilio insekto, kiu ŝatas

florojn kun belaj flugiloj I

( Lepidoptera ) 9

papo estro de Rom-katolika re-

ligio 9

paradizo ĉiela loko por justaj ho-

moj post morto; loko, kie ĉio es-

tas bona 9

paralelo linio, kiu ĉie

tenas saman distan-

con de alia 9

paraŝuto aparato por ,

salti el ege alta loko,

ofte el aviadilo 9 Ol

pardoni* (x) rezigni puni aŭ venĝi

pro suferita ofendo 4

pendi

parenco* homo el sama familio

(patro, kuzo, onklo ktp); homo

havanta saman praulon 6

parfumo agrabla odoro 8

parko loko kun multaj kreskaĵoj en

spaco por promeni; loko por res-

tigi aŭton 8

parlamento aro da reprezentantoj

de la popolo, kiu kreas leĝojn 9

paro* aro de du samspecaj aĵoj

(paro da ŝuoj) 6

paroli* (x) esprimi sian penson per

vortoj; diri vortojn 2

partio grupo da homoj havantaj

samajn politikajn aŭ sociajn opin-

iojn; unu el du flankoj en disputo 7

parto* ne la tuto, kiu povas esti

fakte aparta aŭ nur per vido aŭ

penso 3

pasaĝero iu, kiu veturas (per aŭto,

ŝipo aŭ aviadilo) tamen ne estas

la ŝoforo 9

pasero eta birdo vivanta ĉefe en ur-

boj ( Passer ) 9

pasi* ( ntr ) iri tra aŭ preter iu loko

por atingi alian; iom post iom

malaperi aŭ ne plu okazi (la pluvo

pasis; jam kvin jaroj pasis) 3

pasio ega inklino al io; arda amo 8

pasko ĉiujara festo pro reviviĝo de

Kristo; Hebrea festo je la reme-

moro de liberiĝo el Egiptujo 8

pasporto dokumento por vojaĝi al

alia lando 7

pasto* miksaĵo de faruno kun akvo

aŭ lakto por fari panon, kukon

ktp 6

pastro laboranto en regilio, kiu gvi-

das la aferojn en preĝejo 7

paŝi* ( ntr ) movi la krurojn por

piediri 4

paŝti (tr) konduki brutojn sur kam-

po, por ke ili manĝu herbon 8

pato malprofunda

senkovrila kaserolo

kun longa tenilo, uzata por friti 8

patrioto iu, kiu amas sian landon x

patro* viro, kiu igis virinon gra-

veda, estas patro de tiu ido 2

patrono eminenta persono protek-

tanta alian personon aŭ aferon 8

paŭzi ( ntr ) halti momente dum

agado 8

pavo birdo kun tre be-

la kaj granda vosto

( Pavo ) 9

peco* parto ne plu ligita al tuto;

parto apartigita pro tranĉo aŭ

rompo 3

pego birdo kun forta be-

ko, per kiu ĝi faras tru-

ojn en arbo por manĝi

insektojn ( Picidae) x

pejzaĝo speciala vidaĵo 8

peki ( ntr ) malobservi religian aŭ

moralan leĝon 7

pekli (tr) meti viandon aŭ legomon

en salon por konservi ĝin man-

ĝebla 9

peli* ( tr ) irigi, kurigi antaŭ si; for-

kurigi 6

pelto preparita felo uzata kiel ves-

to 8

pendi* ( ntr ) esti alligita per unu

ekstremo tiel, ke la cetero estas

pendolo

libera, ne tuŝante la teron 5

pendolo pezaĵo pen- U

danta de fiksa punkto •.

kaj kun ripeta movo 9 O

penetri (x) eniĝi en ion 8

peni* ( ntr ) ege streĉi siajn fortojn

por atingi rezulton 4

peniko aro da haroj kun- ĝ

ligitaj ĉe ekstremo de ĝ

eta bastono, uzata por M

ŝmiri aŭ pentri 8 *

peniso ekstera vira organo, per

kiu homoj kaj bestoj pisas kaj

seksumas x

pensi* (x) havi ideojn 3 EK

pensio ĉiumonata

aŭ ĉiujara pago al

emerito 9 a n

pensiono domo, kie loĝado, man-

ĝado kaj aliaj servoj estas luataj

kiel tutaĵo x

penti (x) senti bedaŭron pro io

farita aŭ pro io nefarita 8

pentri* ( tr ) fari bildon per farboj 6

per* prep. por indiki ilon, rime-

don aŭ manieron: mi tondas per

tondilo; komenci sian paroladon

per gratulo 1

perdi* ( tr ) ekmalhavi; malvenki;

vane uzi 3

perei ( ntr ) neatendite morti per

akcidento aŭ perforto 9

perfekta havanta ĉiujn kvalitojn

kaj neniun mankon 8

perfidi (tr) agi trompe, kontraŭ ies

fido 8

periodo tempo inter du samaj

okazaĵoj el ago, kiu ade ripetiĝas 9

perlo brile blanka globeto el maro,

uzata kiel juvelo 9 ©“▼

permesi* ( tr ) (iu) kon-

senti, ke iu libere faru |

ion; (io) ebligi, ke i u

faru ion 3 ^=9 U

perono ekstera malalta ŝtuparo an-

taŭ domo, kiu finiĝas per larĝa

ebena supro 9

persekuti ( tr ) persiste postiri por

atingi aŭ malamike trakti 7

persiko bongusta fruk-

to de persikujo ( Pru -

nus persica) 9

persisti ( ntr ) energie daŭrigi, eĉ

malgraŭ malhelpoj, tion, kion oni

komencis 9

persono* homo kun siaj ecoj 3

pesi (tr) mezuri pezon de aĵo

(gramo kaj kilogramo estas unuoj

de pezo) 7

petalo belkolora folio de floro x EK

peti* (x) sciigi al iu, ke oni "teh

deziras ion de ĝi 2

petoli ( ntr ) sin amuzi per viglaj lu-

daj movoj, kiel infano; infanece

amuzi sin per gaje ŝercaj agoj aŭ

paroloj 7

petrolo ĉiu el la diversaj materioj

el ter-oleo (lampa oleo, benzino

ktp) 8

peza* altirata de tero per granda

forto (formiko estas malpeza, ele-

fanto estas peza) 5

pia sincere kaj ame respektoplena

al dio kaj religiaĵoj 9

piano muzikilo kun kordoj, kiujn

oni ludas per klavaro 9

plasto

■Uf

piceo pingloarbo kun disaj pingloj

( Picea ) 9 ©“*

pico plata kaj ronda bakata

manĝaĵo kun fromaĝo, to- ,

mato ktp x

piedo* ekstremaĵo de la 1

kruro, kun fingroj 3

pigo birdo el korvo-familio kun lon-

ga vosto (P/ca) 9

piki* ( tr ) pli malpli profunde enigi

pinton en ion (dorno pikas) 6

pilko* globoforma (

ludilo 6

pilo fonto de elektra energio el

hemia energio 8

piloto kondukisto de aviadilo aŭ

ŝipo 9

pinĉi ( tr ) premi inter du fingroj aŭ

inter du pecoj 8

pinglo* metala stan-

geto, pinta ĉe unu ,

ekstremo, kiun oni |

uzas por pike fiksi

paperon aŭ veston 6

pino arbo parenco de abio

piceo, uzata kiel ornamaĵo

Krist-nasko (Pinus) 7

pinto* pika ekstre-

mo; ekstremo 6

pioĉo hakfosilo 8 ©*

pioniro homo, kiu komencas novan

aferon 9

pipo speciala ilo (

por fumi 7

pipro sekigita frukto de ĉ

piprujo, kun pika gus- Vllr/

to kaj uzata kiel spico ( Piper ) 9

piramido aĵo kun formo simila al

formo de ĉi tiu bildo x

piro sukoplena frukto de pi-

rujo (Pyrus communis) 8

pisi ( ntr ) eligi urinon x

pizo legomo kun globformaj verdaj

semgrajnoj ( Pisum ) 7

placo libera spaco, ĉirkaŭita de do-

moj, en urbo aŭ vilaĝo 7

plaĉi* ( ntr ) kontentigi iun per sia

ĉarmo 5

plado granda telero, kiu alportas

manĝaĵon al ĉiuj ĉe tablo; la

manĝaĵo en ĝi 7

plafono* surfaco, kiu estas la supra

interna parto de ĉambro 5

plago granda longedaŭra malfeli-

ĉiga okazaĵo 9

plando suba parto de la piedo, kiu

tuŝas la teron 9

plandumo suba plata parto de ŝuo

(pland/um/o) 9

planedo aĵo, kiu movi-

ĝas ĉirkaŭ stelo (Tero

estas planedo) 9

planko* malsupra ebeno de ĉam-

bro, sur kiu oni paŝas 4

plano antaŭe pripensita kaj ordigita

aranĝo de aferoj por fari 7

planti* (tr) meti kreskaĵon en

grundon por ke ĝi plu kresku 6

planto* ago planti; kreskaĵo, kiu

estis plantita 6

plastiko arto reprodukti la

formojn de objektoj 9

plasto moderna substanco

uzata por pluraj celoj 9 ©♦

plata

plata* prezentanta malgrandan di-

kecon kompare kun la du aliaj

dimensioj (disko estas plata);

ebena au preskaŭ ebena 6

platano arbo, kies ŝelo

falas ĉiujare (Platanus) 9 V—**

plej* vorteto esprimanta kvanton

aŭ gradon superan al ĉiuj aliaj

(la plej granda: ne estas alia pli

granda) 1

plekti (tr) kunigi plurajn fadenfor-

majn objektojn, multfoje kaj reg-

ule interkrucigante ilin 8

plena* tia, ke la tuta spaco estas

okupita; kompleta 2

plenaĝa havanta la aĝon, kiu do-

nas ĉiujn rajtojn kaj devigojn

(plen/aĝa/a) 9

plendi* ( ntr ) esprimi per vortoj

siandoloron; esprimi per vortoj,

ke oni estas malkontenta pri io 4

plenumi (tr) plene fari tion, kion

oni devas (plen/um/i) 8

pleto plato uzata por alporti te-

lerojn, pladojn, glasojn kaj tasojn

dum manĝo 8

plezuro* agrabla sento de bonsta-

to 4

pli* vorteto por diri "en grado aŭ

kvanto supera je iu alia” (Aa: A

estas pli alta ol a) 1

pliigi (tr) pligrandigi aŭ plimultigi

(pii/ig/i) 9

plonĝi ( ntr ) lerte sin ĵeti en akvon 9

plori* (ntr) montri sian doloron per

larmoj 4

plu* vorteto montranta la daŭra-

don kaj neĉesadon de iu stato

aŭ ago (plu pluvas...: la pluvo

ankoraŭ okazas) 1

plugi* (tr) tranĉi la surfacon de la

tero per speciala ilo por semi 6

plumbo griza, mola kaj peza met-

alo (Pb) 8

plumo* tio, kio kovras la

haŭton de birdoj 4

pluraj* pli ol unu 6

pluralo multenombro (indikita per

-j: unu pomo, du pomoj, tri po-

moj ktp) 9

plus vorteto indikanta adicion (1 +

1 = 2, unu plus unu estas du) 8

pluvo* akvo gute falan-

ta de nuboj 4 O ĉ

pneŭo la elasta kovrilo de rado r

po prep. signifanta disdividon (la

kurso daŭras dum 10 tagoj po 30

minutoj) 9

poemo grandforma poeziaĵo 8

poeto tiu, kiu verkas poeziaĵojn 7

poezio arto esprimiĝi, ofte per ver-

soj, tiel ke la sonoj kaj ritmo ve-

kas emociojn 8

polico* ero de la $ j

ŝtato komisiita

por prizorgi la '

publikan ordon kaj sekurecon 6

poligloto homo, kiu scias multajn

lingvojn x

politiko scienco aŭ arto rilata al la

regado de ŝtato 7

poluro* surfaca brilo pro frotado 6

polvo* etaj eroj el tero facile le-

vataj de vento; etaj eroj el aliaj

sekaj materialoj (malpuraĵo) 6

precipa

pomo* frukto de la pomarbo ( Ma-

lus ) 6

ponto* konstruaĵo ,

ebliganta trairon

de rivero 6 I' /V

popolo* homoj, kiuj sentas sin

samaj; homoj el lando, kiuj ne es-

tas la regantoj 3

populara facile komprenebla por la

popolo; konata kaj amata de la

popolo 9

por* prep. por indiki: celon (preni

plumon por skribi); aĉetobjekton;

aĉet- au vend-prezon (aĉeti teon

por unu franko); = kvazaŭ (mi

prenis la danĝeron por ŝerco) 1

porcelano delikata speco de faj-

enco 9

porcio kvanto da manĝaĵo donata

al ĉiu persono 9

pordo* malfermaĵo en

muro de konstruaĵo aŭ

en flanko de veturilo

por lasi en- kaj el-iron;

plato, kiu fermas por-

dan spacon 3

porko* besto kun

mallongaj kruroj zfc/ V

hejme bredata pro viando ( Sus ) 5

porti* (tr) subteni objekton; preni

kun si kaj iri por demeti en alian

lokon 2

portreto bildo (desegnaĵo,

pentraĵo, fotografaĵo) de /feTjv)|

aparta persono 9 lW/'

posedi* (tr) havi rajton aŭ eblon

uzadi ion; havi je sia dispono 6

post* prep. por indiki tempon pli

malfruan ol alia (post sufero ve-

nas prospero); malantaŭ (la prin-

co sidiĝis post kolono) 1

postaĵo sid-vangoj (post/aĵ/o) x

posteno loko okupita per aro da

soldatoj por milita celo; ofico 8

postuli* (tr) severe peti ion pro sia

rajto, aŭtoritato aŭ forto; igi ion

nepre necesa 3

poŝo* speco de sa-

keto ĉe vesto 5 ©"►

poŝto* servo por transporto de le-

teroj aŭ malgrandaj pakaĵoj 5

potenco kapablo forte efiki 7

poto* vazo por diversaj uzoj: kuir-

poto, flor-poto ktp 6

povi* ( ntr ) havi kapablon necesan

por fari ion; havi la rajton, la

aŭtoritaton necesan por fari ion;

havi la permeson, la eblecon por

fari ion 2

pozicio loko, sur kiu io restas; ran-

go en socio, entrepreno ktp 8

pra- vortparto por montri lon-

gan antaŭtempecon (praarbaro);

malproksiman gradon de paren-

ceco (la praavo estas la patro de

la avo) 9

praktiko* farado de io per la regu-

loj de arto aŭ scienco 6

pramo plata ŝipo por transporto de

homoj kaj veturiloj ĉe rivero, kie

ne estas ponto x

prava* havanta ĝustan opinion aŭ

konduton 4

precipa* plej grava; ĉefa 4

preciza

preciza* klare kaj detale determi-

nita 6

preferi* ( tr ) lauvole elekti ion inter

pluraj 5

preĝejo konstruaĵo au loko, en kiu

oni preĝas x

preĝi* (ntr) sin turni

al dio por peti au

danki 6

prelegi ( ntr ) prezenti iun temon 9

premi* (tr) fari forton sur ion 3

premio* rekompenco por venkinto

de konkurso 6

preni* (tr) kapti iun aŭ ion per sia

mano aŭ per ilo; havigi al si 2

prepari* (tr) fari ĉion necesan, kio

ebligas faradon de io alia; pretigi 5

prepozicio (al, da, je, po, pri, sub,

tra ...) x (v) pĝ 11

presi* (tr) meti inkon sur paperon

aŭ alian surfacon peraparato, kiu

faras kopion 6

preskaŭ* vorto por diri "ne tute,

sed proksimume” (ili estas pres-

kaŭ samaĝaj) 1

preskribi (tr) ordoni skribe 9

preta* plene preparita; disponebla

por tuja uzo 4

preteksto ŝajna kialo eldirita por

kaŝi la veran kialon 8

pretendi (x) per volo postuli ion

(tio povas okazi eĉ se oni ne ra-

jtas postuli tion, ĉar temas pri

volo) 8

preter* prep. por montri lokon aŭ

objekton, apud kiu oni pasas 1

prezenti* (tr) meti ion antaŭ iu,

por ke tiu ĝin prenu, vidu aŭ juĝu;

starigi antaŭ ies imago la bildon

de iu aŭ io 3

prezidi (x) direkti la

laboron de kunveno aŭ

societo; regi 7

prezo* vendvaloro de objekto 6 (&*

pri* prep. por diri ‘‘koncerne al”,

“rilate al” (plori pri iu; kontenta

pri io; filmo pri amo) 1

principo fundamenta elemento el

kiu io devenas; fundamenta ve-

raĵo 9

princo filo de reĝo 9

printempo* sezono post vintro kaj

antaŭ somero (printempo: la se-

zono de floroj) 4 (b) pĝ 13

privata tia kiu koncernas nur la

personan aŭ familian vivon de

individuo 7

pro* prep. por indiki kialon: mi

ridas pro lia naiveco 1

probabla havanta grandan aŭ la

plej grandan ŝancon por okazi;

havanta grandajn aŭ la plej

grandajn kialojn por esti vera 8

problemo malfacilaĵo 8

procedi (ntr) uzi difinitajn rime-

dojn por fari ion 8

procento profito produktata de

monsumo, kiun oni pruntis aŭ ŝu-

Idas 9

proceso jura studo de okazaĵo por

juĝo en tribunalo 8

produkto* vivaĵo aŭ senvivaĵo kre-

ita per natura vojo por komerco

kaj konsumado; utila objekto kre-

ita el krudaj materialoj (la fabriko

produktas bonan tolon; tolo estas

prunto

produkto) 5

profesio ĉiu okupo, per kiu oni aki-

ras vivrimedojn 8

profesoro iu, ĝenerale doktoro, kiu

instruas en universitato 9

profeto homo komisiita de dio; an-

taudiristo; religia gvidanto 9

profito utilo de io; mongajno de iu

laboro, de entrepreno 8

profunda* (pri puto, rivero ktp)

havanta grandan distancon inter

la malferma parto kaj la fundo 4

programo lautempa listo de pre-

zentotaj aŭ farotaj aferoj, de tas-

koj (por televido, kongreso ktp) 9

progresi* ( ntr ) antaŭen-iri al su-

pera grado de disvolviĝo; per-

fektiĝi 6

projekto detala plano proponata al

iu 9

prokrasti (tr) ne fari nun por fari

poste 8

proksima* apartigita per malgra-

nda distanco en spaco aŭ tempo 2

proksimume ne plene trafante la

veron aŭ celon (proksim/um/e) 7

proleto homo, kies nuraj vivrime-

doj estas vendo de sia laborforto 9

promeni* ( ntr ) iri de loko al loko

por plezuro 5

promesi* ( tr ) certigi, ke oni faros

aŭ donos 5

pronomo speciala vorto servanta

por anstataŭi nomon (mi, vi, li,

ŝi, ĝi, ni, ili, tiu, tio, ĉiu...) 9

prononci ( tr ) elparoli 9

propagandi ( tr ) klopodi disvastigi

ideon 9

proponi ( tr ) montri ion al iu, por

ke tiu uzu ĝin; diri al iu, ke tiu

eble faru ion 9

propozicio parto de frazo espri-

manta per si mem kompletan sen-

con 9

propra* de tiu/tio mem (timulo

timas eĉ sian propran ombron) 3

prosperi ( ntr ) esti en kontentiga,

sukcesa stato 9

protekti (tr) defendi, ŝirmi aŭ helpi

kontraŭ danĝero 7

protesti ( ntr ) fari deklaron kontraŭ

io 7

proverbo popoldiraĵo (“ne gutas

mielo el la ĉielo” estas proverbo) 9

provi* ( tr ) uzi/fari ion por scii, ĉu

oni povas uzi/fari tion 3

provinco administra aŭ historia

subdividaĵo de lando 9

provizo abunda materialo aŭ sufiĉe

granda kolekto da objektoj, kiujn

oni povas bezoni 8

provizora intertempa, ne por daŭra

uzo x

provoki (tr) (iun) instigi al batalo;

(ion) kaŭzi 9

prozo parolo aŭ teksto ne aranĝita

laŭ verso 8

prudenta kapabla regi siajn agojn

por ne erari aŭ meti sin en dan-

ĝeron 7

pruno frukto de prunujo

kun malmola kerno

(Prunus domesticus) 9

<&ĉ>

prunto* dono de io al iu por posta

redono 5

pruvi

pruvi ( tr ) (iu) montri per rezonado

aŭ fakto, ke io estas vera; (io) esti

la pruvo de 8

psikologio scienco pri konsciaj aŭ

nekonsciaj fenomenoj de menso 9

publiko* grupo da uloj: rigardantoj

(en teatro, kinejo ktp), klientoj,

legantoj ktp 6

pudro kolora kaj odora pul-

voro por tualeto 9

pugno fermita mano 7 EK

pulmo parto de la korpo,

kie sango prenas O 2 el

la aero, kiun oni spiris 8

pulo eta sangosuĉa insekto, kiu tre

bone saltas ( Pulex) x

pulvo eksplodema pulvoro 8

pulvoro solida substanco dispecigi-

ta en tre malgrandajn erojn 8

pumpi (tr) altiri aŭ repuŝi fluaĵon

per speciala ilo 8

puni* (tr) kaŭzi al iu suferon kom-

pense de ties malbona ago aŭ

kulpo 6

punkto* loko, kiu ne havas longon

aŭ larĝon (en spaco aŭ tempo);

speciala temo; la signo “.” 3

punto maldensa teksaĵo (delikata

reto, kiu prezentas desegnaĵon) 9

pupilo la parto de

la okulo, kie lumo

povas eniri 9 pupilo

pupo ludilo en formo

de eta homo aŭ bes-

to 8

pura* miksita je neniu fremda el-

emento; ne makulita de naŭza

substanco (polvo, graso, koto,

ktp) 3

puso densa flaveta fluaĵo el vundo 9

puŝi* ( tr ) movi per premo aŭ fra-

po 5

puto truo en tero por tiri akvon 7

putri ( ntr ) malkomponiĝi (pri fruk-

to, manĝaĵo, mortinta besto ...) 8

rabato malaltigo de prezo 9

rabi (tr) per forto aŭ minaco (uzi

forton) forpreni ies posedaĵon 8

racio kapablo decidi per logika re-

zonado 9

radiatoro aparato ĉe motoro, kie

varmega akvo malvarmiĝas por

plu helpi teni temperaturon de

motoro 9

radiko subtera par-

to de arbo aŭ alia

kreskaĵo 7

radio* ĉiu aparta rektlinia elsen-

daĵo el fonto de lumo, varmo,

elektro ktp 5

rado* ronda aĵo

turniĝanta ĉirkaŭ

centra akso 6

rafano manĝebla radiko

de herbo ( Raphanus ) 9 P*

rajdi (x) iri sidante sur dorso de be-

sto 7 ©♦

rajto* povo fari ion aŭ

postuli ion de aliuloj 3

rakonti* ( tr ) parole aŭ skribe ko-

nigi okazintaĵon 3

rekompenco

rampi ( ntr ) moviĝi sur grundo per

la ventro (serpento rampas, ĉar ĝi

ne havas piedojn) 8

rando* ĉirkaua ekstrema parto de

io 6

rango grado, alteco

de ofico 8

rano besto, kiu vi-

vas ĉe akvo (Rana) 9 (E -4

rapida* faranta aŭ okazanta dum

mallonga tempo (kuniklo estas pli

rapida ol testudo) 2 (b) pĝ 07

raporti (x) veni al iu kaj transdoni

akiritan informon 8

rato besto simi-

la al muso, sed

pli granda ol muso ( Rattus ) 8

raŭka sonanta malklare (raŭka vo-

ĉo pro malvarmumo) 9

raŭpo larvo de papilio

kaj de kelkaj aliaj

flugilaj insektoj 9

ravi ( tr ) veki grandan admiron 8

razi (tr) fortranĉi

harojn ĉe ties ra-

diko 7

re-* vortparto, kiu indikas denovan

venon aŭ ripeton (redoni monon;

revidi; relegi) 0

reakcio kontraŭago 9

reala vere okazinta; vere ekzistan-

ta 9

recenzi ( tr ) fari raporton pri iu

verko; doni sian opinion pri iu

verko 9

recepto klara kaj instrua skribaĵo

pri kiel pretigi ion (manĝaĵon, ku-

racilon ktp) 8

reciproka sama (de unu al alia, kiel

de la alia al tiu unu) 8

redakti ( tr ) direkti publikigon de

gazeto, revuo aŭ similaĵo 9

redukti ( tr ) malgrandigi laŭ di-

mensio aŭ nombro 9

reflekso movo sendependa de vo-

\o Y

reflekti (tr) reĵeti lumon, sonon

aŭ similaĵon (spegulo reflektas

lumon) 9

reformi (tr) doni alian pli bonan

formon 9

regali (tr) bone kaj plezurige trakti

iun 8

regi* (tr) efektive estri, direkti laŭ

sia volo aŭ laŭ sia rajto 3

regimento parto de armeo 9

regiono* parto de lando kun spe-

ciala eco (natura aŭ socia) 5

registro libro, en kiu oni notas cif-

erojn, faktojn ktp 7

regno* vorto por ŝtato en pasintaj

jarcentoj 6

regulo* tio, kio estas difinita por

gvidi la agadon, konduton ktp 6

reĝimo sistemo de regado en ŝtato

aŭ administrado en entrepreno 9

reĝo* dumviva regnestro, kies in-

signo estas krono 5

reklami ( tr ) laŭdi kaj rekomendi al

la publiko komercaĵon 8

rekomendi* (tr) forte proponi kun

prezento de bonaj ecoj 6

rekompenco io donita aŭ servita al

iu pro danko al ricevita servo aŭ

bonfaro de tiu 8

rekordo

rekordo plej supera rezulto en tuta

historio de iu sporto 8

rekta* havanta unu solan / )

direkton; nekurba 5 /l Jl

(1: rekta; 2: kurba) / f

rektangulo figuro kun kvar

rektaj lateroj kaj kvar angu-

loj je 90° (rekt/angul/o) 9

relativa dependa, kompara, kondi-

religio* kredo kaj praktiko de ri-

latoj inter la homo kaj la trans-

mondo, supernaturaj estuloj, vivo

kaj morto 5

relo longa stango el

metalo, sur kiu iras '

tramo aŭ lokomotivo 7

remi movi boaton -

mane per remiloj 8

rendevuo interkonsento pri loko kaj

horo por renkontiĝo 9

renkonti* ( tr ) trovi iun dum oni

iras kontraŭdirekte al tiu 3

reno organo, kiu purigas la sangon 9

rento perioda profito de prunto,

luo aŭ valorpaperoj 9

renversi (tr) faligi ion aŭ iun sta-

rantan; klini vazon, por ke la en-

havo foriru 7

reprezenti ( tr ) anstataŭi iun laŭ

komisio 7

respekti* ( tr) estimi kaj submetiĝi

al iu 6

respondi* (x) doni informon peti-

tan per demando 2

respubliko politika reĝimo, en kiu

la reganto estas elektita de la

popolo 8

resti* ( ntr ) ne foriri, ne malaperi,

estadi en iu loko; plu esti en sama

stato 2

restoracio loko, kie oni manĝas

kontraŭ pago 7

resumo mallongigo de io pli longe

dirita 9

reto* plektaĵo kun gra-

ndaj interspacoj inter la

fadenoj aŭ ŝnuroj 6

revi (x) imagi tion, kion oni forte

deziras 8

revizii ( tr ) kontroli kaj foje priserĉi

homojn, komercaĵojn ktp (do-

gane, police ktp) 9

revolucii ( ntr) fari subitan ŝanĝon

en politika reĝimo de iu lando 9

revuo perioda, sed ne ĉiutaga pre-

saĵo en formo de broŝuro ĝenerale

pri iu aparta fako 8

rezervo io konservita disponebla

por posta uzo 8

rezigni (x) plene forlasi ian postu-

lon, pretendon aŭ esperon 8

rezisti ( ntr ) malcedi, kontraŭstari 8

rezoni ( ntr) logike kunmeti ideojn

kaj tiri el ili konkludon 9

rezulti* ( ntr ) sekvi el io (troa ku-

rado rezultas je granda laco) 6

ribeli ( ntr) rifuzi obei superulon kaj

foje peni perforte forigi ĝin 8

ribo malgranda bongusta

nigra aŭ ruĝa bero de

arbeto ( Ribes ) 9

ricevi* (tr) vole aŭ nevole fariĝi

posedanto, profitanto, spertanto

(ricevi donacon, leteron, profiton,

viziton) 2

ronki

riĉa* posedanta multajn havaĵojn,

multan monon 2

ridi* (ntr) per buŝo kaj

sono (ha ha ha) montri

subitan gajecon 2

rifuĝi ( ntr ) iri en sendanĝeran lo-

kon for de sia lando aŭ hejma lo-

ko 8

rifuzi* ( tr ) malakcepti; ne konsen-

ti 6

rigardi* (tr) direkti sian vidon sur;

turni la okulojn por vidi 3

rigida malfacile fleksebla; neflekse-

bla; obstine sama 9

rikolti* ( tr) preni la fruktojn 6

rilati* ( ntr ) havi inter si ian ajn li-

gon 6

rimarki* ( tr ) distingi kaj aparte

atenti ion au iun 3

rimedo* tio, kio servas por atingi

celon 3

rimeno leda bendo uzata por ligi 9

rimo jen rimoj: Johano, kisu mian

manon; feliĉo vezike sin levas sed

baldaŭ falas kaj krevas 9

ringo rondaĵo kun ron-

da truo; tiu aĵo uzata

ĉe la fingro 7

ripari* ( tr ) remeti ion en bonan,

uzeblan staton 6

ripeti* ( tr) fari aŭ diri denove je

dua fojo (aŭ je tria, kvara ...

fojo) 5

ripo unu el pluraj kurbaj

ostoj ĉe brusto, kiuj

protektas la pulmojn

kaj aliajn organojn 8

ripozi* ( ntr ) ne labori dum iom da

tempo por repreni plenan forton;

senmove kviete kuŝi 4

riproĉi* ( tr) esprimi al iu mal-

laŭdon, malkontenton aŭ akuzon

pri ties ago aŭ konduto 6

riski ( tr) provi fari ion malgraŭ la

eblo de malsukceso aŭ danĝero 8

risorto elasta lameno aŭ fadeno

ĝenerale el metalo (risorta matra-

co) x

ritmo regula alterno de fortaj kaj

malfortaj tonoj en muzikaĵo 8

riveli (tr) malkovri aŭ sciigi ion, kio

antaŭe estis nekonata aŭ sekreta 9

riverenci (ntr) iom klini sin por

saluto 9

rivero* natura fluanta, iom forta,

akvaro ĝis alia rivero aŭ ĝis

maro 4 (b) pĝ 97

rivoluo movo ĉirkaŭ akso je 360°

(kompleta turniĝo) 9

rizo greno, kiu ŝatas marĉon (Ory-

za) 7

robo longa vestaĵo, de kolo ĝis la

piedoj aŭ ĝis la genuoj, kun aŭ

sen manikoj 8

roko ega ŝtono 7

rolo tasko de unu aktoro en teatra

verko 9

romano longa kaj proza literatura

verko 9

rompi* (tr) dispecigi 4

rondo* io pli-malpli samforma kiel

cirklo, kun aŭ sen truo; aparta aro

da homoj 4

ronki (ntr) brui je spiro dum la

dormo 8

rosmaro

rosmaro mambesto de malvarmaj

maroj kun du longaj elstarantaj

dentoj ĉe la viro (Odobaenus ros-

marus) x

roso akvogutoj, kiuj formiĝas dum

la nokto sur folioj 9

rosti ( tr ) kuiri manĝaĵon per var-

mego sur rostostango, en forno

aŭ en kaserolo, ne uzante grason

nek akvon 8

rozo* bela floro de roz-

rubando ŝtofa bendo

uzata kiel ornamaĵo;

vindo 9

ruĝa* kun koloro de sango 2 (b) pĝ

100

ruino restaĵo el renversita aŭ disfal-

inta konstruaĵo aŭ urbo 9

ruli* (tr) movi objekton turnante

ĝin ĉirkaŭ ĝi mem (ruli ŝtonon,

pilkon) 5

rulo* aĵo kiel tiu de la CD

bildo, ĝenerale uzata por

fari ion, foje en maŝino 5

rusto fero difektita de aero (rusto

kovras tiun ŝipon) 9

ruza lerte trompa; kapabla elpensi

lertajn rimedojn por atingi ion 7

s-ino sinjorino x

s-ro sinjoro x

sabato* la tago de la semajno inter

vendredo kaj dimanĉo 5

sablo speco de tero, trovata en

bordo de maro, en bordo iuj

riveroj kaj en aliaj lokoj (en pura

sablo nenio kreskas) 7

sagaca tia, kiu akre vidas, klare

juĝas, singarde eliras el malfacila

situacio 8

sago pinta vergeto,

kiun oni pafas; signo

por montri ion 9

saĝa* inteligenta kaj sperta 5

sako* mola ujo el tolo,

ledo, papero aŭ alia ma-

terialo kun malfermaĵo

ĉe la supro 5

salajro mono periode pagata al

dungito por servado, laboro, ofi-

salato manĝaĵo el herboj aŭ lego-

moj; senorda miksaĵo 9

saliko multaj specoj da

arboj kaj etaj arboj, ĵjljfflpf

kun vergoj flekseblaj

uzataj por fari korbon ( Salix ) 9

salo* substanco trovata en la akvo

de la maroj, uzata kiel spico

(NaCI) 6

salono eleganta vizitĉambro en do-

mo; granda kaj bela ĉambro por

festoj aŭ kunvenoj 8

salti* ( ntr )

(iu) rapide/^A/^

moviĝi ^ ip-

supren kun ambaŭ piedoj super

la tero, kaj ree fali; (io) moviĝi

de unu al alia loko, ne tuŝante la

lokoj inter tiuj 4

saluti* ( tr) diri ion aŭ signi je al-

veno aŭ je foriro por montri re-

spekton al iu (bonan tagon) 4

semajno

sama* tute simila (A kaj A estas

samaj literoj) 2

sana* havanta korpon kaj menson,

kiuj bone kaj normale funkcias 4

sandviĉodu pantraĉoj

kun io inter ili 9

sango* ruĝa likvaĵo en la korpo de

homoj kaj iuj bestoj, kiu estas

movita de la koro 4

sankta* (iu) plej senkulpa kaj pu-

ra 6

sapo* materi-

alo, kiu hel-

pas lavadon 6

sarki forigi herbaĉojn el kulturata

tero 9

sata* malhavanta deziron aŭ nece-

son manĝi 4

satelito aĵo, kiu rondiras planedon

(luno estas natura satelito) x

satiro proza aŭ versa teksto, kiu

moke ridigas kaj kritikas iun aŭ

ion 9

saŭco flua spicaĵo por manĝaĵo 8

savi* ( tr ) liberigi iun el grava dan-

ĝero 6

sceno aparta parto de teatraĵo; in-

teresa vidata okazaĵo 7

scienco* esplorado kaj studado por

klarigi fenomenojn 6

scii* (tr) koni certe kaj precize 2

sciuro besto, kiu vivas v.

scivola tre deziranta scii 7

se* vorteto por diri ‘‘en la okazo

ke” , ‘‘imagante ke” , ‘‘kondiĉe ke”

(se vi havos okazon, ne forgesu al

mi skribi) 1

sed* vorteto montranta kontraŭ-

econ, malsamecon aŭ diferencon

(mi volis ŝlosi la pordon, sed mi

perdis la ŝlosilon) 1

segi ( tr ) tranĉi per speciala ilo kun

akraj dentoj 8 EN

seĝo* meblo por sidi 4

seka* enhavanta neniom da akvo

aŭ likvaĵo; surhavanta neniom da

akvo aŭ likvaĵo 5

sekalo greno por fari panon kaj

bieron 9 EK

sekci (tr) esplore distranĉi

homan aŭ bestan korpon 9

sekcio aparta parto de organizaĵo

aŭ societo, ordinare kun propra

tasko aŭ loko 9

sekretario homo komisiita por verki

kaj skribi leterojn, raportojn ktp 8

sekreto* io, kio restas aŭ devas

resti kaŝita 6

sekso tio, kio estas

malsama inter viroj

kaj inoj 8

sekundo baza mezurunuo de tem-

po (unu minuto estas 60 seku-

ndoj) 7

sekura estanta en sendanĝera situ-

acio 9

sekvi* (tr) veni aŭ iri post iu/io

alia 2

semajno* daŭro de sep sinsekvaj

tagoj (semajn-fino: sabato kaj di-

manĉo) 3

seminario

seminario kurso au lecionaro, en

kiu la lernantoj prelegas aŭ ekz-

ercas instruadon x

semo* parto de fruk-

to, kiu povas iĝi no-

va kreskaĵo 6

sen* prep. esprimanta iel fores-

ton, mankon (sen gutoj mal-

grandaj maro ne ekzistus; li restis

du tagojn sen manĝi) 1

senato plej alta leĝofara anaro aŭ

supera ĉambro en parlamento 9

senco* ideo pri tio, kion esprimas

vorto aŭ frazo 5

sendi* ( tr ) irigi ien; ordoni aŭ fari,

ke iu iru de unu loko al alia; or-

doni, ke io estu portata de unu

loko al alia 2

senso sentumo (iu kapablo senti:

tuŝado, vidado, aŭdado, flarado

aŭ gustumado) 8

senti* (tr) ricevi impreson, kiu sci-

igas nin pri la ekzisto kaj la ecoj

de la eksteraj objektoj 3

sep* 7 1

septembro* la naŭa monato de la

jaro 5

serĉi* (tr) peni por trovi 3

serena sennuba kaj senventa; kvi-

eta sen ĉagrenoj 8

serio* vico da samaj aŭ similaj aĵoj

en ordo 6

serioza* nerida, neŝerca 5

serpento* senpieda

besto ofte venena

( Ophidia ) 6

seruro aparato servanta

por fermi pordon aŭ

keston per ŝlosilo 7

servi* (x) (iu) plenumi difinitan

laboron por profito aŭ utilo de iu

alia; (io) esti utila por iu aŭ io;

(io) esti uzata por io 4

ses* 6 1

severa forte postulema, malmilda 7

sezono* parto de la jaro (somero,

aŭtuno, vintro kaj printempo) 6

sfero surfaco de globo x

si* vorteto por indiki la aganton

mem (ŝi lavas sin) 1

sidi* ( ntr ) resti ie, kaj apogi sin per

la postaĵo 2 (v) seĝo

sieĝi (tr) ĉirkaŭi por konkeri x

signalo interkonsentita signo

destinita por komuniki ion 8

©+

signifi ( tr ) havi difinitan sencon aŭ

valoron; egalvalori (libere spiri ne

signifas vivi) 7

signo* io ajn (streko, bildo, ob-

jekto, gesto), kio elvokas en la

spiriton ideon pri alia afero (?, r,

8, +, = ... ) 6

silenti* ( ntr ) ne paroli; ne brui 4

silko delikata kaj brila fadeno el

raŭpo ( Bombyx)\ teksaĵo el tiu

fadeno 8

simila* havanta iajn ecojn, kiujn

ankaŭ alia persono aŭ objekto

havas 5

simio besto simila al

homo, kun aŭ sen

vosto ( Simiae ) 8

simpatio favora inklino al alia per-

sono 8

simpla* facile komprenebla, uze-

bla, solvebla 3

sojlo

sincera (iu) esprimanta tion, kion

oni opinias au sentas; aganta lau

siaj opinioj kaj sentoj; (io) mal-

mensoge dirita, farita au sentita 7

sindikato societo por defendi in-

teresojn de la anoj 9

sindona preta ĉiam servi al iu aŭ io

(si/n/don/a) 9

singarda atenta por eviti malbonon

(si/n/gard/a) 9

singularo ununombro (unu pomo) 9

(v) pluralo

sinjoro* titolo de ĝentileco por la

viroj 2

sino homa brusto kaj ventro 9

sinteno kondut-maniero en certa

situacio (si/n/ten/o) 9

sistemo harmonia tuto

da interdependaj aĵoj

kunordigitaj 8

sitelo rondforma vazo havanta te-

nilon 8

situacio tuto da kondiĉoj kaj cir-

konstancoj, en kiuj iu troviĝas 9

situo maniero laŭ kiu io estas lokita

rilate al la ĉirkaŭaj objektoj 9

skalo linio dividita per streke- /n

toj por montri la dimensiojn ::

de desegnaĵo rilate al efek- ::

tiva objekto aŭ gradojn de ::

mezuraparato 7

skatolo* ujo fermebla kaj malfer-

mebla el solida substanco kiaj

ligno, kartono, plasto, metalo ... 6

skeleto ostaro x

skio longa kaj plata gli-

tilo, kiun oni aligas al

ŝuoj por gliti sur neĝo 9

sklavo homo posedanta nenian so-

cian rajton, kiu estas posedaĵo de

alia persono 8

skorpio besto kun venena pikilo je

fino de la vosto ( Scorpiones ) 9

skrapi* ( tr ) forigi partetojn el la

supraĵo de io per ŝovo de speciala

ilo 6

skribi* ( tr ) meti vortojn

kaj frazojn sur io por

esprimi pensojn, por

sciigi al iu 2

skui ( tr ) rapide abrupte kaj ripete

ŝanceli 8

skulpti ( tr ) formi figurojn el solida

materio, kiel ŝtono, per hakado,

tranĉado aŭ skrapado 7

slango buŝa formo de faka aŭ socia

faklingvo v

sledo malalta glitveturilo kun du

glitiloj 9

sobra modere manĝanta aŭ trin-

kanta; malebria 8

sociala rilata al la socio; rilata al la

komunaj ekonomiaj interesoj, ne

al la politikaj 9

societo daŭra kuniĝo de personoj

sub komuna regularo por atingi

komunan celon, ĉu plezuran, ĉu

profitan, ĉu komercan 7

socio kuniĝo de homoj, kiuj vivas

sub komunaj leĝoj 7

sofo longa kaj komforta

meblo por sidado de

pli ol unu persono 9

soifi* (x) senti bezonon trinki 6

sojlo ŝtono aŭ lignaĵo kuŝanta

malsupre de aperturo de pordo;

komenco 8

soklo

soklo ŝtona bazo de konstruaĵo x

sola* neakompanata, ne estanta

kun aliaj; unu kaj neniu kroma 3

soldato* militisto, precipe

la senranga 6 (b>

solena farata serioze, laŭ

specialaj reguloj pro la

graveco 9

solidara akceptinta respondecon

pri la ŝuldoj aŭ agoj de alia per-

sono 9

solido korpo en firma, malfluida

stato 7

solvi (tr) miksi kun fluaĵo solidon,

gason aŭ alian fluaĵon, tiel ke la

rezulto estas fluaĵo; trovi la re-

spondon al demando, la rimedon

al malfacilaĵo 7

somero* la plej suna kaj varma se-

zono 4 (b) pĝ 13

sonĝi ( ntr ) vidi image

soni* ( ntr ) fari ion, kion oni povas

aŭdi (sonis piano; eksonis rapidaj

paŝoj) 3

sonoro sono daŭre sonanta post

ĉeso de ĝia kaŭzo 7

sopiri (x) sufere bedaŭri kaj re-

deziri ion perditan 8

sorbi (tr) entiri likvaĵon en sin 9

sorĉi (tr) fari supernaturajn afer-

ojn per helpo de io supernatura;

pasie allogi 8

sorgo greno el landoj

varmaj (Sorghum vul-

gare) 9

sorto* neevitebla(j) okazaĵo(j) feli-

ĉa(j) aŭ malfeliĉa(j) 6

sovaĝa (homo) ne civilizita; (be-

sto) ne hejmigita; (kreskaĵo) ne

kulturita 8

spaco senfinaĵo, en kiu moviĝas

ĉiuj objektoj; difinita mezurebla

parto de tiu senfinaĵo 7

sparko elektra fajrero 1 "

spasmo nevola kuntiriĝo de musko-

loj x

speciala* neĝenerala, nekomuna,

aparta, faka 6

specimeno malgranda kvanto de

varo por veki scivolon, informi,

reklami, ebligi takson 9

speco* aro da estaĵoj, similaj inter

si sed diferencaj de aliaj 4

spegulo* glata brila

surfaco, kiu reflek- |

tas lumon 6

spektaklo atentokapta okazaĵo aŭ

prezentaĵo en teatro, sportejo ... 9

sperta* posedanta sciojn kaj lerte-

con akiritajn per farado 6

spezi* (tr) fari (elspezi) aŭ ricevi

(enspezi) pagojn 6

spico* substanco, ordinare kreska-

ĵa, destinita por bongustigi man-

ĝaĵojn 6

spiko aro da floroj aŭ graj- .

noj laŭlonge de akso

(tritiko, maizo, rizo

spinaco herbo, kies verdaj folioj es-

tas uzataj kiel legomoj ( Spina-

cia ) 9

spino sekvaj ostoj de la kokso ĝis

la nuko x

spiralo kurba linio simila (

al tiu figuro x

strio

spiri* ( ntr ) enigi kaj eligi aeron en

la plumojn tra nazo aŭ buŝo 5

spirito* senmorta homa animo;

nevidebla kaj netuŝebla estaĵo 5

spiti (tr) montri al iu, ke oni kon-

traŭas aŭ deziras kontraŭi ĝin por

plezuro 9

splito disfenditaĵo aŭ disrompaĵo 9

spongo ilo por helpi pu- 0 C)

rigadon, per kiu oni

uzas sapon kaj frotas 9

sporto korpaj ekzercoj aŭ ludoj por

plezuro kaj korpa bonstato 8

sprita montranta mensan viglon 8

spuro postsigno (signo de io pas-

inta aŭ okazinta: piedsigno mon-

tras, ke iu paŝis) 9

stacio* haltejo kun servoj, kie pub-

likaj veturiloj haltas dum iom da

tempo 4

stadio difinita grado en ia evo-

luado 9

stadiono sportejo kun loko por ege

granda kvanto da rigardantoj 9

stalo loĝejo por brutoj 7

stameno vira organo de Tlft

floro 9 ©♦

stampo speco de oficiala identiga

marko 8

standardo flago kiel portanto de

ideoj militistaj, religiaj, naciaj aŭ

partiaj 7

stango ĉiaspeca, multe pli longa

ol dika, peco el ligno aŭ met-

alo (fosto, masto, paliso, ŝtipo;

bastono, vergo) 8

stano griza, facile fandebla metalo

(Snf

stari* (ntr) resti vertikale sur la

piedoj; resti senmove 2

starti (tr) ekkuri, ekfunkcii 9

stati ( ntr ) esti en iu stato x

stato* maniero de io aŭ iu esti ri-

late al ĝiaj ĉefaj ecoj 4

statuo skulptaĵo de homo

aŭ besto en sama aŭ

preskaŭ sama grando de

la originalo 9

staturo alteco de homo 9

stelo* luma punkto en la

nokta ĉielo; figuro kun

kvin aŭ pli da pintoj 5

sterko nutraĵo por la grundo ĝe-

nerale el besta aŭ kreskaĵa de-

veno 9

sterni (tr) larĝigi, ebenigi; kuŝigi,

faligi 7

stilo maniero verki, fari artaĵon 8

stimuli (tr) plivigligi x

stomako interna organo, kie oka-

zas digestado 7

stranga* miriga pro malordinare-

co 6

strato* vojo inter konstruaĵoj en

urbo aŭ vilaĝo 4 (b) pĝ 07

streĉi* (tr) tiri ŝnuron aŭ ion simi-

lan al du kontraŭaj flankoj, tiel ke

ĝi iĝu rigida 6

streko parto de linio sur surfaco

(streko: —; sp e ranto -) 7

(Str/x) 9

striki (ntr) ĉesigi la laboron por

trafi celon, kiel pli alta salajro 8

strio larĝa streko; bendo 8

strukturo

strukturo maniero, laŭ kiu estas

kunaranĝitaj la diversaj partoj de

tutaĵo 8

struto la plej granda birdo

havanta longajn kolon

kaj krurojn, kiu kuras

rapide ( Struthio ) 9

studento studanto en supera ler-

nejo 8

studi* ( tr ) science esplori; dili-

gente labori por akiri la posedon

de ia scienco 5

stulta malsaĝa 7

stumpo nedifektita restaĵo el for-

tranĉita membro; mallonga parto

restanta el io 8

sub* prep. por indiki pozicion de

io rilate al alia, kiu estas pli alte

tuŝante aŭ ne (porti ion sub la

brako; muso kuras sub la Iito) 1

subita* tute rapide kaj surprize

okazanta 6

subjekto la aganto; parto de

propozicio, kiu indikas tiun, kiu

agas aŭ estas en iu stato (en “la

patro donis al mi dolĉan pomon”

la patro estas la subjekto) 9

substanco ĉiu aparta speco de

materio 9

substantivo vorto esprimanta per-

sonon, estulon, objekton, aferon

aŭ ideon 9 (v) -o

subtila (io) esprimanta aŭ mon-

tranta plej delikatajn malsamojn;

(iu) kapabla rimarki la plej de-

likatajn malsamojn; (io) tre de-

likata 9

subtrahi ( tr ) maladicii (7 - 4 = 3) 9

suĉi ( tr ) eltiri fluaĵon el io per la

buŝo 9 ©"*

sudo* unu el la kvar ge-

ografiaj ĉefpunktoj 6

(b) pĝ 97

suferi* (x) senti doloron korpan

aŭ mensan; sperti malfeliĉaĵon,

malagrablaĵon 4

sufiĉa* estanta en tia kvanto, kia

estas bezona 4

sufoki (tr) malhelpi la spiradon 8

sugesti (tr) prezenti ideon por kon-

sidero; kaŭzi aperon de ideo,

pensigi x

sukcesi* ( ntr ) havi aŭ trafi feliĉan

rezulton 5

sukero* dolĉa substanco trovata

en mielo, fruktoj kaj iuj kres-

kaĵoj (pura sukero estas blanka

kaj uzata en kuirejo) 4

suko nutra fluaĵo precipe el fruk-

toj 7

sulko longforma fosaĵo farita per

plugilo en la tero; longforma ka-

vaĵo 9

sumo* rezulto de adicio (5 estas la

sumo de 3 kaj 2); difinita kvanto

da mono 5

suno* tio, ĉirkaŭ kio la

tero iras, ĝi kreas tagon

pro ĉeesto kaj nokton

pro malĉeesto; la sunaj radioj 3

super* prep. por indiki: pozicion

de io rilate al alia, kiu estas pli

malalte ne tuŝante; pozicion, kies

forto, grado aŭ rango estas pli

alta ol tiu de alia (saliko staras su-

per la rivero; regi super princoj) 1

suplemento aldonaĵo 9

ŝelo

supo* plejparte likva manĝajo 6

supozi (tr) dumtempe akcepti ion

kiel veran aŭ eblan, ne posedante

pruvojn tute certajn 7

supro* supra parto, plej alta ek-

stremo de io 4

sur* prep., kiu indikas pozicion kun

kontakto de ekstere, kaj precipe

de supre (sidi sur seĝo; sur la ko-

rto staras koko; li portis sur si la

pekon de multaj) 1

surda* kripla, ne aŭdanta aŭ nebo-

ne aŭdanta 6

surfaco la ekstera parto de iu kor-

po 8

surprizi (tr) mirigi per sia nea-

tenditeco; alveni, kiam oni ne

atendas 7

surtuto longa vesto sur la aliaj 9

suspekti ( tr ) supozi, diveni, sen

certa pruvo, ke iu estas kulpa;

opinii ion sen certa pruvo 8

susuri ( ntr) brui malforte (venteto

susuras inter la arboj) 9

svarmi ( ntr ) amase sin movi tien-

reen; esti tre multenombra x

svati ( tr) sin proponi aŭ proponi

iun al alia persono kiel edzon aŭ

edzinon 9

sveni ( ntr ) perdi dum kelkaj mo-

mentoj la konscion kaj sinmovon 8

svingi ( tr ) moveti ion rapide kaj

ripete; ĉiudirekten rapide skuadi 8

ŝafo* besto utila pro la-

no kaj viando ( Ovis ) 5

ŝajni* ( ntr ) ekstere aspekti simile

al io alia, tiel, ke povas okazi aŭ

efektive okazas interkonfuzo kaj

eraro 2

ŝakalo rabobesto sim-

ila al hundo (Cartis

aureus kaj aliaj) 9

ŝalti ( tr ) kunigi elektrajn kon-

dukilojn per eta mekanismo por

funkcio de iu elektra aparato x

ŝanceli ( tr) movi tien kaj reen ion

por ĝin faligi aŭ renversi 9

ŝanco* ebleco de sukceso 6

ŝanĝi* ( tr) anstataŭigi ion per io

alia; aliigi la staton de io, trans-

formi ion 3

ŝargi ( tr ) provizi aparaton (meti

pafaĵon en ian ajn pafilon ktp) 8

ŝarĝo* pezaĵo portata 6

ŝarko raba marfiŝo tre danĝera EN

( Carcharinus) x

ŝati* (tr) alte taksi la valoron aŭ

gravecon de io; preferi 5

ŝaŭmo likvaĵo kun multege da etaj

vezikoj 9

ŝelo malmola ekstera

parto de io interne pli

mola 8

ŝerci

ŝerci* ( ntr ) diri aŭ fari ion neseri-

oze, celante amuzi kaj ridigi 6

ŝi* vorteto por montri inan ulon

(mi vidis Anan, ŝi estas alta) 1

ŝinko salita aŭ fu-

maĵita parto de vMv

porka kruro 9

ŝimo tre malgrandaj fungoj, ekz.

sur pano x

ŝipo* iom

granda

veturilo

por veturi sur akvo 4

ŝiri* (tr) rompi ion, forte tirante 6

ŝirmi (tr) kaŝi iun aŭ ion kontraŭ

malbonaĵo; protekti 7

ŝlimo kota tero kuŝanta sur fundo

de marĉo, lago, rivero aŭ simila

akvejo' 5 '

ŝlosi* (tr) fermi per (

seruro 5 ŝlosilo:

ŝmiri (tr) meti sur ion iom da sub-

stanco, kiu algluas 8

ŝnuro* longa plektaĵo

el fadenoj 6

ŝoforo profesia kondukisto de aŭto

aŭ de alia veturilo 8

ŝoveli* (tr) forpreni ian ma- J

terion per ŝovelilo aŭ per

io simila 6 I \

ŝovi (tr) puŝi ion glitigante ĝin sur

supraĵo, sur kiu ĝi kuŝas 8

ŝpari (tr) kolekti provizon de io,

precipe de mono, danke al mod-

era elspezo aŭ uzo 7

ŝpini (tr) fari fadenon per tordado 9

ŝpruci (ntr) rapide, salte kaj for-

tege elflui eksteren 9

ŝranko* alta meblo kun pordo(j)

kaj bretoj aŭ hokoj por konservi

domajn aĵojn 6

ŝraŭbo ilo el metalo kun ®

pluraj utiloj ofte uzata por

fiksi pli firme ol per najlo 8

ŝrumpi (ntr) malŝveli, malkreski

pro sekeco, maljuneco ... 8

ŝtalo tre malmola metalo el fero

(Fe + C) 8

ŝtato* organizita socio kun propra

teritorio kaj registaro 5

ŝteli* (tr) kaŝe forkapti por si po-

sedaĵon de aliulo 5

ŝtipo mallonga dika peco da ligno 9

ŝtofo teksaĵo de aparta speco, por

aparta uzo 8

ŝtono* malmola

pli malpli granda

minerala aĵo 4

ŝtopi (tr) fermi truon, plenigante

ĝin per ia substanco 7

ŝtrumpo* sakforma ĝisge- ) (

nua piedvesto trikita 6 cy

(ŝtrumpeto)

ŝtupo* ĉiu el sinsekvaj ta-

buloj aŭ bastonoj uza- D\

taj por supreniri aŭ mal- \r\

supreniri 5 (ŝtuparo

ŝuldi (tr) devi pagi iun sumon 7

ŝultro parto de la korpo ĉe la kolo,

kiun oni povas uzi por apogi ion 7

ŝuo* piedvesto kun so-

lida plandumo, taŭ- +-— J

ga por uzo eksterhejma 6

ŝuti (tr) elglitigi substancon neflu-

idan (uzata por multaj apartaj,

tedi

iom malgrandaj eroj, kiel seka

sablo au greno) 8

ŝveli ( ntr ) plidikiĝi, pligrandiĝi 7

ŝvito likvaĵo sur la

haŭto pro laboro,

sporto ... 7

t.e. tio estas x

tabako folioj de kres-

kaĵo preparitaj por fu-

mado ( Nicotiana ) 7

tabelo aranĝo de informoj laŭ vi-

coj horizontalaj (linioj) kaj ver-

tikalaj (kolumnoj) por faciligi la

legadon 7

tablo* meblo (tabu-

lo kun kruroj) por

manĝi, skribi ... 3

tabulo* longa, ne tre dika, plata

peco el ligno aŭ el alia materialo 6

tago* daŭro de ĉirkaŭ 12 horoj,

de leviĝo ĝis subiro de la suno;

periodo dum la Tero (aŭ alia

planedo) faras unu kompletan

turnon ĉirkaŭ sia akso 2

tajli doni formon al io, disigante

pecetojn aŭ erojn el ĝi 8

tajloro homo, kies metio estas fari

vestojn 8

tajpi uzi klavojn de maŝino por

skribi 9

taksi (tr) difini la valoron de iu aŭ

io (kiel oni vin taksas, tiel oni vin

regalas) 7

taksio privata aŭto kun ŝoforo,

uzebla kontraŭ pago x

takto regula perioda movado en

muziko 9

talento aparta kapablo, ĉu dona-

cita de naturo, ĉu akirita per la-

bor ° x T T

talio parto de la homa A n

korpo 9 (v) zono EK w ' \

tamen* vorto esprimanta ian kon-

traŭecon (kvankam li estas riĉa,

tamen li ne estas feliĉa; mi ne

scias la hispanan lingvon, sed per

helpo de vortaro mi tamen kom-

prenis vian leteron) 1

tani ( tr ) transformi pertaŭgaj pro-

cedoj bestan felon en ledon x

tapeto teksaĵo, papero aŭ io sim-

ila, per kiu oni tegas la murojn de

ĉambro 9

tapiŝo teksaĵo, foje delikata, por

kovri plankon aŭ meblon 7

tarifo difinita prezaro pri komer-

caĵoj, laboroj, servoj, impostoj 9

tasko ordonita servo farenda en

difinita tempo; difinita laboro aŭ

servo 7

taso* malgranda trinkujo por trin-

kado de varmaj trinkaĵoj, precipe

kafo aŭ teo 6 (&►

taŭga* tute bona por iu

celo 6

tavolo malgranda kvanto de iu ma-

terialo sur la tuta surfaco de alia

materialo x

teatro arto pri verkado kaj aran-

ĝado de rakontoj prezentotaj de

aktoroj aŭ pupoj; teatrejo 8

tedi (tr) kaŭzi lacecon kaj mala-

grablecon pro trodaŭro sen ŝan-

tegi

ĝoj ad okazaĵoj 8

tegi (tr) kovri ĉiuflanke, tiel ke la

kovraĵo fariĝas parto de la kovrita

aĵo 8

tegmento* supera te-

gaĵo de domo, ordi-

nare el tegoloj 6

tegolo diversforma maldika plato el

kuirita tero, uzita por tegmento 9

tehniko tuto da metodoj de arto,

metio ad industrio 9

tekniko = tehniko 9

teksi ( tr) dense interkrucigi fade-

nojn por fari ŝtofon 7

teksto skribaĵo (parto de folio(j) au

libro, kiun oni povas legi) 9

telefono* aparato por in-

terparolado je distanco 6

telegrafo aparato por transsendi

per videblaj au skribitaj signoj sci-

igojn ĝis granda distanco 7

telegramo sciigo sendita per

telegrafo 8

telero* kvazau plata

ujo por manĝi 5

televidi rigardi filmojn \ /

transsendatajn je gran- fr—

daj distancoj per ondoj 9 l--.

temo tio, pri kio oni parolas, skri-

bas, verkas, pensas 7

temperaturo fizika grando, kiun

oni mezuras per termometro 8

tempesto forta pluvo kun fortega

vento 8

tempo* fizika grando, kiun oni

mezuras per horloĝo 2

tendenco daura inklino al io 9

tendo kovraĵo el tolo au felo, sta-

rigita sur stangoj, ĝi estas ŝirmilo

kontrau vento, pluvo, suno 8 (bN

tenera elmontranta

aman, mildan aten-

ton 9

class="book"> teni* (tr) havi en la mano(j); res-

tigi 2

tenti (tr) instigi iun al malperme-

sita, danĝera, au malbona ago 7

teo* trinkaĵo prepari-

ta el folioj de tearbo

en varmega akvo

(Camellia sinensis) 6

teorio rezonado au klarigo, kiam

tute ne estas aplikado 8

teraso alta ebena teramaso, por

ĝui belan vidaĵon 9

tereno difinita terspaco 8

teritorio parto de tersurfaco pose-

danta klarajn limojn, ĝi apartenas

al iu ŝtato au urbo 9

termometro instrumento E

por mezuri la gradon de F

varmo 9 m

terni ( ntr ) subite rapide kaj brue

elspiri tra la nazo, tiel forte

ke la kapo kaj iomete la korpo

moviĝas 9

tero* la planedo, sur kiu la ho-

moj loĝas; ekstera parto de tiu

planedo 2

terpomo manĝebla

radiko de terpo-

mujo (Solanum

tuberosum) (ter/pom/o) 7 (apud

estas saketo kun fritita terpomo)

tra

teruro* grandega timo 5

testudo malrapida besto,

kies korpo estas en ko-

rneca ŝelo (Testudo kaj 1

aliaj) 9

tia* de tiu kvalito; tiuspeca 1

tial* pro tiu kauzo 1

tiam* en tiu tempo 1

tie* en tiu loko 1

tiel* en/per tiu maniero; en tiu

grado 1

ties de tiu(j); apartenanta al tiu(j) 9

tigo parto de nelignaj kreskaĵo

(branĉeto) 9 A_J

tigro rabobesto, ĵJa ' “V

grandega kato

kun strioj (Panther tigris) 9

tikli ( tr ) kaŭzi ridon

per delikataj kaj ri- .

petaj ektuŝoj de iuj

partoj de la korpo 9

timi* (tr) senti malagrablan senton

pro efektiva aŭ imaga danĝero,

kiun oni deziras eviti 3

tineo malgranda papilio, kies larvoj

manĝas lanon, ŝtofojn kaj peltojn

(Tinea kaj aliaj) x

tinkturo fluaĵa substanco por kolo-

rigi teksaĵojn aŭ fadenojn 9

tinti ( ntr ) fari sonon, kiel de du

glasoj, kiuj frapas unu kontraŭ la

alia 9

tio* tiu afero/aĵo 1

tiom* en tiu kvanto 1

tipo ideala modelo; modela peco

laŭ kiu oni fabrikas similajn pe-

cojn; litertipo 8

tiri* ( tr) movi ion aŭ iun al si, ne

ŝanĝantesian lokon; movi ion kun

si aŭ post si, irante antaŭen 3

titolo honora nomo montranta ran-

gon, postenon, oficon; surskribo

metita sur libro, gazeto, artikolo,

ĉapitro 7

tiu* montra pronomo (tiu estas

mia amiko; kiu vivos, tiu vidos) 1

toleri (tr) ne kontraŭstari al io,

kion oni ne aprobas aŭ kio ĝenas

aŭ suferigas, kvankam oni ka-

pablas malhelpi ĝin 7

tolo* teksaĵo farita el lino aŭ ko-

tono 6

tomato frukto de toma-

tujo multe uzata en sala-

toj ( Lycopersicon ) 9

tombo fosaĵo en tero aŭ ŝtona loko,

kien oni metas mortinton 7

tondi* (tr) for-

tranĉi per ton-

dilo aŭ per io simila 5

tondro bruego el ĉielo akompa-

nanta fulmon 7

tono pura muzika sono; koloro aŭ

voĉo delikate aparta de alia 8

tordi (tr) turni teksaĵon aŭ flekse-

blan objekton per ĝiaj ekstremoj

laŭ kontraŭaj direktoj 8

torento rapida fluo de akvo en

kruta rivero 9

torto speco de kuko kun kuiritaj

fruktoj 9

tra* prep., kiu indikas lokon: en

kiu iu movo komenciĝas ĉe unu

ekstremo kaj atingas la alian; en

kiu pasas iu movo, kiu komenciĝis

tradicio

antau ĝi kaj dauras pluen (ĝi

saltis tra la fenestro) 1

tradicio transdonado de kutimoj

kaj konoj de unu generacio al

alia 9

traduki (tr) transigi iun tekston aŭ

parolon de iu lingvo en alian 7

trafi* (tr) atingi per ĵetita aĵo aŭ

per sia propra korpo ion celitan;

atingi 5 (&►

trafiko ago iri kaj veni

sur vojoj kaj stratoj 9

tragedio ege malfeliĉa okazaĵo; te-

atraĵo, kun malĝoja fino 9

tragika tragedia 9

trajno vagonaro (aro da vagono) 8

trajto linio de la vizaĝo; eco de ka-

raktero 8

traktato kontrakto inter ŝtatoj 9

trakti (tr) diskuti pri la kondiĉoj de

iu afero por finveni al interkon-

sento; agi, konduti iamaniere al

iu aŭ io (trakti afable la gaston) 8

traktoro veturilo kun motoro por

kampokulturo 8

tramo eta vagonaro sur urbaj stra-

toj 9

tranĉi* (tr) dividi aĵon en partojn

aŭ forigi el ĝi partetojn per akra

ilo 4

trankvila* agitata de

neniaj zorgoj 3

trans* prep. por indiki lokon je la

alia flanko de io; indiki, ke oni pa-

sis sur aŭ super io por atingi tiun

lokon (la popoloj loĝantaj trans

la maro) 1

transitiva (adjektivo por verbo) x

(v) pĝ 08

tre* vorteto por diri “en alta grado,

forte” (tre rapide iri) 1

trejni (tr) instrui kaj ekzerci por

atingi certan kapablon 9

tremi* ( ntr ) esti movata tien kaj

reen per etaj sinsekvaj skuoj (tre-

mi pro frosto, pro timo) 6

trempi (tr) meti ion en akvon aŭ

alian fluaĵon 8

treni (tr) pene tiri post si 8

trezoro amaso da multvaloraj ob-

jektoj; io tre valora, tre ŝatinda 8

tri* 3 1

triangulo figuro kun tri an-

guloj kaj tri rektaj linioj

(tri/angul/o) 8

tribunalo unu juĝisto aŭ pluraj ju-

ĝistoj kune juĝantaj; juĝejo 8

triki (tr) fari ŝtofon (similan al

reto) plektante fadenojn per ver-

getoj 9

trikoto trikita teksa-

ĵo aŭ vesto 8

trinki* (tr) preni flu-

aĵon en la buŝon kaj

gluti 3 ©*■

tritiko greno el kies fa-

runo oni bakas blankan

panon ( Triticum ) 7

triumfo ĝojego pro granda venko x

tro* vorteto por diri "pli ol sufiĉe”,

“pli ol necese”, “pli ol konvene” 1

trompi* (tr) intence erarigi iun 6

trotuaro parto de

vojo destinita

por piedirantoj,

apud la vojo destinita por veturi-

loj 8

trovi* ( tr ) ekvidi ion, kion oni ser-

ĉas; ekvidi ion per okazo 6

trudi ( tr ) devigi iun fari ion kon-

traŭvole 9

trumpeto muzika blovinstrumento,

ĝenerale el kupro 9

trunko la ĉefa ligna par-

truo* malplenaĵo, kavo

en io 5

trupo grupo de artistoj el sama te-

atro, dancgrupo ... 9

tualeto* tuto de la objektoj, per

kiuj oni sin vestas 6

tubero bulforma ŝvelaĵo sur aŭ

en korpo; dika firma ŝvelaĵo de

tigo aŭ radiko (terpomo estas tu-

bero) 9

tubo longa, kava ilo por II

trairo de akvo, aero aŭ -

alia fluaĵo 7 *****

tufo densa aro da maldikaj kun-

kreskantaj aĵoj (tufo da haroj,

herboj, floroj ...) 9

tuj* vorteto por diri “senprokraste

post tiu momento” (mi tuj for-

iras) 1

tuko* peco da teksaĵo uzata por

iu celo (naztuko, litotuko, ban-

tuko) 6

tumulto malorda kaj brua malkvi-

etiĝo de homamaso 9

tunelo subtera vojo tra monto;

subakva vojo tra maro 9

tuno mil kilogramoj 9

turismo vojaĝado aŭ ekskursado

por plezuro aŭ sporto 9

turisto homo turismanta (vojaĝan-

ta por plezuro aŭ sporto) 9

turmenti ( tr ) suferigi iun per kru-

elaj korpaj aŭ moralaj suferoj 8

turni* (tr) movi ion ĉirkaŭ ĝia

akso; ŝanĝi direkton per movo 3

turo tre alta, ne tre vas-

ta konstruaĵo, plej ofte

ronda aŭ kvadrata 7

tusi* ( ntr ) subite elspiri, kun sono

pro malsano aŭ ĉar io estas en la

gorĝo 6

tuŝi* (tr) meti la fingrojn aŭ ian

parton de la korpo al io aŭ iu; fari

ŝanĝojn en io 4

tuta* senmanka; rigardata en sia

kompleto 2

-u* finaĵo por verboj, kiam temas

pri peto aŭ ordono (fermu la

pordon!) 0

-uj-* vortparto por indiki: objek-

ton, kiu entenas tute en si pli

malpli grandan kvanton da aliaj

objektoj (sukerujo); kreskaĵon,

kiu donas la frukton montritan

per la radiko (pirujo) 0

-ul-* vortparto por indiki vivan-

tan estaĵon, kies grava eco estas

esprimita per la radiko (junulo,

mensogulo, riĉulo ...)°

-um-

-um-* vortparto sen difinita senco

(plenumi, sapumi, brakumi, ak-

vumi) 0

umbiliko kaveto sur la ventro x

ungo* malmola par- jĝt -

to ĉe la ekstremo —!!

de homaj aŭ bestaj fingroj 6

uniformo kostumo, kies formo aŭ

koloro estas samaj por ĉiuj anoj

el la sama grupo 9

unika sola en sia speco; senkom-

para, sensimila 9

universala koncernanta ĉiujn; taŭ-

ga por ĉiuj 9

universitato altlernejo 9

unu* l 1

urbo* iom granda aro da domoj,

aranĝitaj laŭ pluraj stratoj 3

urĝi ( tr ) vigle plirapidigi; postu-

li tujan agon; ( ntr ) esti ne pro-

krastebla 7

urino likvaĵo tirita el la sango per

la renoj x

urso granda besto kun

dika hararo sur la tu- psr ^

ta korpo ( Ursus ) 8

urtiko pika herbo, kies piko estas

kvazaŭ brulo ( Urtica) x

-us* finaĵo por verboj, kiam estas

kondiĉo, supozo, deziro aŭ temas

pri tre ĝentila peto (mi ŝatus naĝi

tien; ĉu vi legus tion?) 0

utero ina organo, kie ekkreskas la

ido x

utila* bona por uzado; iel oportu-

na, taŭga 4

utopio neebla revo x

uzi* ( tr ) preni ion kiel rimedon aŭ

ilon; agi per io 3

vadi ( ntr ) paŝi en malprofunda

akvo aŭ en mola substanco, koto,

neĝo, sablo ... 9

vagi ( ntr ) sencele iri de loko al

loko 9

vagino la kanalo ĉe virinoj kaj iuj

inaj bestoj, tra kiu la ido naski-

ĝas x *

vagono* veturi- nrr_

lo por pasaĝe- o®- / ooo&- / oo

roj aŭ varoj 4 (v) lokomotivo

vakcino substanco por malpermesi

akiron de iu malsano, ĝi estas

trinkita aŭ injektita 8

vaka neokupita x

vaki ( ntr ) esti libera por okupo x

vakso substanco per kiu la abe-

loj kreas siajn ĉelojn; similaj sub-

stancoj uzataj de la homoj por

pluraj celoj 9

valida prezentanta la laŭleĝajn

kondiĉojn postulatajn 9

valizo portebla ujo por

vojaĝoj 7 ©-*•

valo* malalta vasta te-

ro inter montoj 6

valoro* grado, je kiu iu aŭ io estas

ŝatata pro siaj kvalitoj; sumo, je

kiu io estas mone taksata 3

vana senutila; ne produktanta efi-

kan rezulton; neefektiva 7

vango* flanka parto de la

vizaĝo 6 ©*

vanta (io) ne valoranta atenton

aŭ prizorgon, pro sia malgraveco;

vertico

(iu) amanta posedi kaj montradi

bagatelojn 9

varbi ( tr ) logi iun, por

ke ĝi aniĝu al grupo

aŭ partio x

varii ( ntr ) ade ŝanĝiĝi laŭ iu ma-

niero; ŝanĝiĝi laŭ la valoro 8

varma* havanta altan temperatu-

ron (per varmo oni kuiras; per

varmo akvo bolas) 3

varo komercaĵo 8

varti ( tr ) gardi kaj zorgi estu-

lon, kiu bezonas helpon pro sia

juneco 9

vasta* havanta grandajn dimensi-

ojn 5

vato kotono kombita kaj premita

uzata ekzemple por bandaĝo 7

vazo kia ajn ujo destinita por en-

teni solidon aŭ likvaĵon 7

ve! ekkria vorteto esprimanta plen-

don pro malfeliĉo 7

vegetalo kreskaĵo el semo aŭ plan-

to 9

vegetara neniam manĝanta vian-

don aŭ ion alian el besto 9

vejno tubeto per kiu la sango iras

tra la korpo 9

veki* ( tr ) ĉesigi ies dormon 4

velki ( ntr ) sensukiĝi; senfortiĝi,

kadukiĝi 8

velo granda forta tuko,

fiksita ĉe la mastoj por

kapti la venton 8

veluro silka, kotona aŭ lana ŝtofo

kun molaj mallongaj haroj 9

vendi* (tr) fordoni kontraŭ mono 4

vendredo* la tago de la semajno

interĵaŭdo kaj dimanĉo 5

veneno mortiga substanco, pro-

duktita de iuj bestoj aŭ kreita de

la homo 8

venĝi ( tr ) pagi malbonon per mal-

bono 9

veni* ( ntr ) moviĝi tien, kie estas

la persono, kiu parolas, aŭ al kiu

oni parolas; atingi difinitan lokon,

kien oni intencis iri 2

venki* (x) superi malamikon en

batalo, milito; superi konkuran-

ton; transpasi baron 6

vento* pli malpli rapida movado de

la aero 3 (b) pĝ 07

ventro parto de la ko-

rpo, en kiu estas la

stomako kaj la intes-

toj 7 (v) graveda

vera* laŭ la realo; ne trompanta 3

verbo vorto esprimanta agon aŭ

staton 8 (v) -i, -as, -is, -os, -u, -us

verda* kun koloro de folio el viva

arbo 4 (b) pĝ 100

vergo longa, rekta fleksebla bran-

ĉeto; mallonga metala stango 8

verko* arta aŭ scienca produkto

farita per penso kaj imago (libro,

rakonto, poemo, pentraĵo, muzi-

kaĵo, skulptaĵo ...) 5

vermo senpieda besteto

verso unu linio de poeziaĵo 7

verŝi (tr) fluigi fluaĵon el ujo 7

vertico punkto, la orig-

ino de du rektaj linioj

de figuro 9

vertikalo

vertikalo direkto de la muroj de

domo, de pendolo, kiu haltis 9

veruko malgranda elkres- ,

kaĵo de la haŭto 9

vespero* fino de la luma tago ĉe

subiro de la suno 3

vesperto blinda ma-

mulo, kiu flugas

( Chiroptera) x

vespo insekto iom sim-

ila al abelo, kun ve-

nena pikilo ( Vespa ) 9

vesto* ĉio, per kio oni kovras la

korpon 3 (v) kalsono, pantalono,

veŝto vesto sen manikoj, portata

sub jako 8

vetero* stato de la aero 4 (v) pluvo,

neĝo, tempesto ...

veti (x) riski sumon en ludo; in-

terkonsenti pri monsumo, kiun

la malpravanto devos pagi al la

pravanto 9

veturi* ( ntr ) iri sed per alia rimedo

ol per piedoj 2 (v) aŭto, aviadilo,

biciklo, ŝipo ...

veziko globa sako en la

korpo; eta globo kun

maldika flueca hadte-

to, kaj entenanta aeron aŭ gason 9

vi* vorteto por indiki la perso-

no(j)n, al kiu(j) oni parolas 1

viadukto ponto trans tera vojo 9

viando* karno de besto, kiel man-

ĝaĵo 6

vibri ( ntr ) tremi kaj produkti so-

non x

vico* sinsekvo da personoj aŭ ob-

jektoj aranĝitaj laŭ unu linio, unu

apud aŭ post alia 6

vidi* ( tr ) senti per la okuloj, ri-

marki la bildojn de objektoj 2

vidvo viro, kies edzino mortis 8

vigla* agema; rapidaga 6

viktimo tiu, al kiu okazis malbo-

naĵo 9

vilaĝo* malgranda aro da domoj en

kamparo, montaro aŭ alia loko for

de urbo 4

vinagro acidiĝinta vino x

vindi ( tr ) ĉirkaŭvolvi per tuko (pro

vundo; bebon) 9

vino* alkohola trinka-

vintro* la plej malvarma sezono 4

(b) pĝ 13

violo malalta kreskaĵo ( Viola ) kun

belaj ofte bluaj floretoj 7

violono muzikinstrumento apogita

ĉe la kolo, kun kvar kordoj 9

vipo batilo: ŝnuro aŭ ri-

virga tiu, kiu ankoraŭ ne havis sek-

san interrilaton 9

viro* homo aŭ besto,

kiu kune kun virino

produkas idon 2 (v) 4—LA

-in-, graveda, sekso \ /

virto konstanta emo fari bonon; ĉiu

el la apartaj bonaj inklinoj de la

animo 8

viruso la plej simpla estaĵo, eĉ pli

simpla ol bakterio, ĝi kaŭzas mal-

zono

viŝi* ( tr) purigi objek-

ton, frotante ĝin per

tuko aŭ per simila

maniero 6

vito vinberujo 8

vitro* malmola, travidebla, rompe-

bla substanco uzata por fari plu-

rajn aĵojn 4

vivi* ( ntr ) esti inter naskiĝo kaj

morto; sin movi, spiri, manĝi ktp 2

vizaĝo* antaŭa parto de la homa

kapo 3

viziti* (tr) iri por vidi iun hejme;

iri por vidi ion 5

voĉo* sono de parolo, kanto aŭ

krio 5

vojaĝi* ( ntr ) iri, veturi por atingi

malproksiman urbon aŭ landon 3

vojo* strio sur la tero,

sur kiu oni iras de

unu loko al alia 2

voki* (tr) per laŭta voĉo peti iun

veni 4

voli* (tr) havi deziron aŭ decidon

pri io aŭ iu (mi volas naĝi ho-

diaŭ) 2

volonta* faranta ion kun ĝojo, laŭ

sia propra volo 6

volumeno mezuro de la spaco oku-

pata de objekto 9

volumo parto de libro en aparta

broŝuro aŭ bindaĵo 9

volvi* (tr) plurfoje ĉirkaŭmeti ion

vomi (x) elĵeti tra

la buŝo enhavon

de la stomako 9

vorto* la plej malgranda parto de

parolo, tio estas, sono aŭ skribita

sono kun signifo 2

vosto* posta parto

de la korpo de bir-

doj aŭ aliaj bes-

toj; pendanta aĵo en la ekstremo

de la dorso de iuj bestoj 6

vualo peco de ŝtofo, uzata por kaŝi,

kovri ion, precipe la vizaĝon de

virinoj 8

vulkano monto, kiu

povas elĵeti likvajn

ŝtonojn 9

vulpo besto ruĝeta,

kuzo de la hundo

( Vulpes) 8

vulturo granda birdo

kun nuda kolo kaj

vizaĝo, nutranta sin

de putraĵo ( Vultur ) 9

vundo* difekto de la korpo kaŭzita

de frapo el kiu fluas sango 6

zebro kuzo de ĉevalo, ĝi havas

blankajn kaj nigrajn striojn ( Equ -

us zebra kaj aliaj) x

zinko metalo uzata por kovri teg-

mentojn (Zn) 9

zipo fermilo de vesto

zono strio el ŝtofo, le-

do ktp por ĉirkaŭigi |

la talion 7

zoo

zoo loko, en kiu oni tenas mal-

oftajn bestojn por studo aŭ por

vizito r

zoologio scienco pri la bestoj 9

zorgi* (x) pensi pri rimedoj por

certigi bonan staton de io; serioze

direkti sian atenton kaj aktivecon

al bono de iu; maltrankviliĝi pro

necerteco au dubeco de io 4

zumi ( ntr ) aŭdigi daŭran, mal-

akran bruon, kiel faras iuj insek-

toj 9